PRZEMOC ANTYŻYDOWSKA I WYOBRAŻENIA SPOŁECZNE POGROM BIAŁOSTOCKI 1906 R. MARKOWSKI A. Księgarnia

Przemoc antyżydowska i wyobrażenia społeczne.

Pogrom białostocki 1906 r.

Publikacja poświęcona dziejom pogromu białostockiego w 1906 r., a zarazem ważny głos w dziedzinie teorii i metodologii badań nad pogromami.

Autor krytycznie ocenia dotychczasowe badania pod kątem przyjętych paradygmatów badawczych. Dokonuje gruntownej analizy źródeł dotyczących pogromu białostockiego, a jednocześnie na przykładzie Białegostoku pokazuje zjawiska i pojęcia ogólne, m.in.: miasto jako przestrzeń pogromu, pogrom jako interakcja społeczna, pogrom jako spisek i zemsta, pogrom jako konflikt polityczny czy wreszcie skutki pogromu – budowanie nowego ładu. Przedstawia też dyskusję toczącą się wokół samej definicji pogromu.
Historie pogromów Żydów wciąż wzbudzają gorące dyskusje. Wbrew pozorom stan wiedzy o tych tragicznych wydarzeniach, bez względu na okres, w jakim miały miejsce, jest wciąż niewystarczający. Społeczną wyobraźnię wypełniają obrazy przemocy antyżydowskiej, które często mają się nijak do wniosków wypływających ze źródeł historycznych.

Autor ukazuje, jak doszło do wykształcenia się dominującego w świadomości społecznej schematu opisu pogromu Żydów. Odkrywa przed czytelnikami kolejne etapy procesu, który doprowadził do utrwalenia się legendy, że pogromy były organizowane i przeprowadzane przez czynniki w pewien sposób „zewnętrzne“ wobec lokalnych społeczności (przez władze, okupantów itp.). Pisze o tym, kiedy i z jakich powodów społeczności te oczyszczano z podejrzeń o udział w pogromach.

Pogrom Żydów w Białymstoku w 1906 r., przedstawiony w publikacji na podstawie nowych materiałów źródłowych, odegrał w budowaniu tych wyobrażeń znaczącą rolę. Historie napisane po tym tragicznym zdarzeniu posłużyły jako schemat z powodzeniem wykorzystywany do opisu innych pogromów, także tych, do których doszło w czasie drugiej wojny światowej i tuż po niej.

Podziękowania                   11
Wykaz skrótów                   13
Wstęp                     . 15
Źródła                    . 23
Stan badań i metodologia               . 27
Historia obowiązująca: od Pawła Korca do Abrahama Aschera     35

Wyobrażenia społeczne

1. Historie relacjonujące: pierwsze głosy i opinie      . 45
1.1. Od yellow press do upolitycznienia pogromu         . 48
1.2. Poruszyć ulicę – komunikacja bezpośrednia         . 65
1.3. Hybryda: fotoopowieści              . 78
1.4. Historie dyplomatyczne              . 95

2. Historia, polityka i schematy interpretacyjne        106
2.1. Spór o pogromy: Szymon Dubnow versus S. An-Ski i Włodzimierz Żabotyński                  109
2.2. Między historią a polityką: paradygmat badawczy      . 123
2.3. Ukryty mecenat i kultura popularna           . 135

3. Historiografie: utrwalanie schematów interpretacyjnych . 160
3.1. Metahistorie                 . 162
3.2. Historie marksistowskie              . 173
3.3. Historie „żydowskie”               . 183
3.4. Historie „polskie” i „rosyjskie”             192
3.5. Historie lokalne                . 194

Praktyka przemocy zbiorowej

4. Żydzi i nie-Żydzi: Białystok jako miejsce pogromu      . 217
4.1. Białystok na przełomie XIX i XX w.: sytuacja demograficzna i społeczna                  220
4.2. Białystok: trzy spojrzenia              238
4.3. Doświadczenia przemocy zbiorowej wobec Żydów w mieście    246

5. Pogrom jako interakcja             260
5.1. Aktorzy dramatu                . 263
5.2. Pogrzeb, plotka i procesja: interakcja symboliczna        283
5.3. Białostocka „wojna domowa”             295

6. Pogrom jako spisek i zemsta: Szeriemietow i Dierkaczow   307
6.1. Biografie (nie)równoległe              309
6.2. Spisek czy konflikt personalny?            . 315
6.3. Czy ma znaczenie, jak się umiera?           . 319
6.4. Krwawa zemsta?                . 323

7. Pogrom jako konflikt polityczny           328
7.1. Śledztwa: polityka praworządności            331
7.2. Reakcje: partie, instytucje, środowiska           341
7.3. Pogrom i dyplomacja               . 350

8. Ofiary pogromu                367
8.1. Zabici                   370
8.2. Metody zabijania                384
8.3. Inni poszkodowani               . 387

9. Pogrom jako punkt zwrotny: budowanie nowego ładu    392
9.1. Straty materialne                . 393
9.2. Emocje: strach i wstyd               395
9.3. Niwelowanie skutków pogromu            . 408
9.4. Kiedy skończył się pogrom białostocki?          . 414

10. Pogrom białostocki a inne pogromy           423
10.1. Pogrom białostocki a inne pogromy Żydów w Rosji na początku XX w                  . 425
10.2. Pogrom białostocki a pogromy Żydów w zaborze pruskim i Galicji 432
10.3. Pogrom białostocki a pogromy nie-Żydów         . 435
10.4. Wokół definicji pogromu              439

Zakończenie: praktyka przemocy antyżydowskiej a wyobrażenia społeczne                    . 443
Bibliografia                    467
Streszczenie angielskie                . 491
Streszczenie rosyjskie                 494
Spis tabel i wykresów                . 498
Spis fotografii                   499
Indeks nazwisk                  . 500
Indeks pojęć                   . 509

514 stron, Format: 17.1x24.2, oprawa twarda

Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy,
czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.