Wokół pojęcia fantazji
Południe XIX wieku i przemiany idealizmu
Książka poświęcona rekonstrukcji kulturowej historii pojęcia fantazji na
podstawie tekstów myślicieli związanych z polskim idealizmem filozoficznym południa
XIX wieku.
Metodologię zaczerpniętą z historii pojęć Autor wykorzystuje do zaprezentowania
interdyscyplinarnych sporów i dyskusji toczonych wokół fantazji w latach 40.-70. XIX
stulecia. Opisuje trzy grupy myślicieli – mistrzów filozofii narodowej, nauczycieli
Szkoły Głównej i ich pozytywistycznych wychowanków – aby w kontekście przemian
polskiego idealizmu podać w wątpliwość zasadniczą odmienność ich programów.
Przedstawione w ten sposób południe XIX wieku okazuje się niezwykle ważnym okresem w
historii polskiej kultury, kiedy to spotykały się ze sobą różne sposoby myślenia o
świecie przed wyraźnym podziałem na wyspecjalizowane dyscypliny, przeciwstawne
światopoglądy i zwaśnione stronnictwa. W omawianym czasie fantazja była silnie
związana z różnymi dziedzinami wiedzy kształtującymi dopiero swoją naukową
odrębność, np. z krytyką literacką, filozofią, psychologią, socjologią czy
polityką. Znaczenie pojęcia powstawało na przecięciu wszystkich tych sposobów
opisywania świata, dlatego stanowi ono dobrą podstawę do zademonstrowania przeobrażeń
ówczesnych dyskursów i modeli człowieka.
DIAGNOZY
. 7
Synteza dwóch światów
. 9
Uporządkować chaos
. 18
Fantazja o nowym człowieku
. 24
CZĘŚĆ I
MISTRZOWIE
35
Rozdział 1. Poprzednicy i innowatorzy
37
Rozdział 2. Antropologia idealistyczna
48
2.1. Bronisław Trentowski – pedagog
48
2.2. Karol Libelt – systematyk
. 52
2.3. Józef Kremer – estetyk
. 56
Rozdział 3. Estetyka idealistyczna
. 60
Podsumowanie
.
77
CZĘŚĆ II
NAUCZYCIELE
79
Rozdział 1. Przemiany idealizmu
. 81
Rozdział 2. Aleksander Tyszyński
. 94
2.1. Krytyka powszechna
94
2.2. Kryzysy fantazji
. 104
Rozdział 3. Henryk Struve
116
3.1. Szukanie miejsca
. 116
3.2. (Nie)logika systemu
. 122
3.3. Estetyka psychologiczna .
130
Rozdział 4. Franciszek Krupiński
139
Rozdział 5. Wiktor Szokalski
150
5.1. Na pograniczu
150
5.2. Fantazyjne objawy zmysłowe .
154
Rozdział 6. Lekarze i ich spory
. 169
Podsumowanie
. 193
CZĘŚĆ III
WYCHOWAŃCY
197
Rozdział 1. Walka o głos
. 199
1.1. Lekcja poprzedników
199
1.2. Poezja, polityka i psychopatologia
208
Rozdział 2. Eliza Orzeszkowa
238
2.1. Zmagania z językiem idealizmu . 238
2.2. Fantazja jako zagrożenie
. 251
Rozdział 3. Piotr Chmielowski
260
3.1. (Współ)czujący historyk literatury
260
3.2. Uwolnić romantyzm od idealizmu 276
3.3. Poszukiwanie genezy fantazji .
282
Rozdział 4. Julian Ochorowicz
296
4.1. Dyskusje z filozoficznymi autorytetami . 296
4.2. Trudna próba charakteru
. 311
4.3. Estetyka psychologiczna po raz drugi 322
Podsumowanie
333
Wnioski i pytania
. 337
Podziękowania
342
Bibliografia
.
344
Wykaz ilustracji
.
359
Summary
.
360
Indeks
362
368 stron, Format: 16.3x23.1, oprawa miękka