Występki i wykroczenia o charakterze chuligańskim w polskim prawie karnym
Monografia składa się z pięciu rozdziałów, uzupełnionych przez wstęp, oraz
zakończenia, będącego swego rodzaju zbiorczym podsumowaniem konkluzji, w części
formułowanych na końcu każdego z rozdziałów, w części zaś będących wyrazem
całościowego oglądu przedmiotu badań, wraz z wnioskami de lege ferenda. Załącznikami
są wzory kwestionariuszy i ankiet (użytych przy badaniu praktyki) oraz wykazy
wykorzystanego piśmiennictwa i orzecznictwa.
Rozdział pierwszy poświęcony jest wyjaśnieniu znaczenia pojęć „chuligan” i
„chuligaństwo” na gruncie języka literackiego oraz ustaleniu pochodzenia tych
zwrotów, a także kontekstów znaczeniowych, w jakich były w przeszłości i obecnie są
używane w polskiej, ale nie tylko polskiej, tradycji. Dalszą część rozdziału
zajmują rozważania dotyczące historycznych precedensów konstrukcji prawnych
służących realizacji polityki kryminalnej nakierowanej na ograniczenie zjawiska
chuligaństwa, poczynając od rozwiązań najwcześniejszych, pochodzących z prawa
karnego Rosji radzieckiej, poprzez prawo karne ZSRR oraz krajów byłego bloku
socjalistycznego. Następnie zostały zaprezentowane aktualne prawne rozwiązania
antychuligańskie, obowiązujące obecnie w Federacji Rosyjskiej, niepodległych
państwach, powstałych po upadku ZSRR, oraz w krajach europejskich.
Rozdział drugi przybliża przyczyny i rozwój dyskusji, która doprowadziła do
wypracowania polskiej koncepcji prawnokarnej reakcji na występki i wykroczenia o
charakterze chuligańskim, obowiązującej w zasadniczo niezmienionym kształcie od
nieomal pięćdziesięciu lat. Wskazano także, jakie argumenty podnoszono za wyrugowaniem
na okres kilku lat z polskiego porządku prawnego oraz za przywróceniem tej instytucji.
Podjęto próbę odtworzenia motywacji, która towarzyszyła tym zmiennym kursom polityki
kryminalnej prowadzonej wobec przestępczości chuligańskiej, nie unikając rozważenia
hipotez mogących wskazywać na oddziaływanie pewnych czynników emocjonalnych czy
ideologicznych.
Rozdział trzeci to, możliwie szczegółowa, analiza elementów składających się na
ustawową definicję występku o charakterze chuligańskim, z wykorzystaniem polskiej
literatury oraz orzecznictwa, jak również pewnych wskazań płynących z poczynionych w
rozdziale pierwszym zestawień prawnoporównawczych. W rozdziale omówiono także
konsekwencje, jakie dla sądowego wymiaru kary ma stwierdzenie chuligańskiego charakteru
przestępstwa albo wykroczenia, ewentualny wpływ na postępowanie wykonawcze oraz
reperkusje dotyczące uruchomienia niektórych mechanizmów prawnoprocesowych.
Na treść rozdziału czwartego składają się uwagi poczynione przez Trybunał
Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 9 czerwca 2015 r., odnoszącego się do
zgodności z Konstytucją RP niektórych elementów składowych definicji ustawowej,
zawartej w przepisie art. 115 § 21 k.k. Rozdział piąty ma być w swym założeniu
przedstawieniem obecnego ob¬razu polskiej przestępczości chuligańskiej oraz praktyki
sądów orzekających w sprawach tego rodzaju. To także szkic postaw polskich praktyków
(sędziów, prokuratorów, adwokatów i policjantów) wobec tego zjawiska oraz ich
poglądów na kształt i sens obowiązujących regulacji prawnych.
Adresatem monografii są pracownicy naukowi, praktycy wymiaru sprawiedliwości i organów
ścigania. Mam nadzieję, że może być ona także przydatną pomocą dla słuchaczy
wydziałów prawa (doktorantów oraz studentów) i tych wszystkich, którzy problematyką
chuligaństwa i prawnych regulacji w tym zakresie są zainteresowani.
Wstęp
1. Uzasadnienie wyboru tematu. Zakres i cele pracy
2. Płaszczyzny i metody badawcze
3. Struktura pracy
Rozdział 1. Uwagi o genezie i historycznej ewolucji chuligaństwa oraz
koncepcjach penalizacji czynów chuligańskich
1.1. Rzut oka na historyczne precedensy chuligaństwa
1.2. Źródłosłów i znaczenie zwrotów "chuligan" i "chuligaństwo"
w języku polskim
1.3. Geneza i rozwój radzieckiej konstrukcji typu zabronionego chuligaństwa
1.4. "Przepisy antychuligańskie" w krajach byłego "bloku
socjalistycznego" oraz w Wielkiej Brytanii i w Chinach
Rozdział 2. Kształtowanie się polskiej koncepcji prawnokarnej reakcji na
przestępstwa i wykroczenia o charakterze chuligańskim
2.1. Przyczyny i uwarunkowania zainicjowania dyskusji o przestępczości chuligańskiej w
Polsce
2.2. Ustawa z dnia 22 maja 1958 r. - pierwsze polskie "przepisy
antychuligańskie"
2.3. Dogmatyczne kontrowersje dotyczące kształtu regulacji ustawowej czynów
zabronionych o charakterze chuligańskim
2.4. Występki o charakterze chuligańskim w k.k. z 1969 r.
2.5. Wykroczenia o charakterze chuligańskim po reformie prawa wykroczeń z 1971 r.
2.6. Występki chuligańskie w okresie przemian ustrojowych i reformy prawa karnego
Rozdział 3. Występki o charakterze chuligańskim w obowiązującym polskim
prawie karnym
3.1. Ustawowa definicja występków o charakterze chuligańskim i jej poszczególne
elementy składowe
3.2. Materialnoprawne i procesowe konsekwencje popełnienia występku o charakterze
chuligańskim w obowiązującym polskim prawie karnym
Rozdział 4. Problem zgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej treści
art. 115 § 21 k.k.
Rozdział 5. Czyny zabronione o charakterze chuligańskim w statystyce sądowej
oraz w świetle badań aktowych i opinii prawników
Zakończenie
Wykaz orzecznictwa
Bibliografia
264 strony, Format: 16.0x23.0cm, oprawa miękka
