Obywatelska inicjatywa ustawodawcza jako instytucja ustroju Rzeczypospolitej Polskiej
Studium prawno-politologiczne
Autor publikacji podjął się zadania polegającego na przedstawieniu genezy, analizy
rozwiązań prawnych, praktyki oraz wniosków de lege ferenda polskiej instytucji
inicjatywy ustawodawczej obywateli.
Przedmiotem zainteresowania w książce jest obywatelska inicjatywa ustawodawcza jako
instytucja ustroju Rzeczypospolitej Polskiej, funkcjonująca na gruncie uregulowań
Konstytucji z 1997 r., ustawy z 24 czerwca 1999 r. o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej
przez obywateli oraz regulaminu Sejmu i regulaminu Senatu. Celem pracy jest przedstawienie
rozwiązań normatywnych, zagadnień prawnoustrojowych oraz praktyki w sprawach
obywatelskich projektów ustaw prawnie skutecznie wniesionych do Sejmu w okresie od 1999
r. do końca VII kadencji Sejmu w 2015 r.
W pracy ukazano genezę instytucji obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej w polskim
prawie konstytucyjnym, scharakteryzowano – w sposób generalny – podstawy normatywne
obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej jako instytucji ustrojowej, ukazano rangę
prawnoustrojową instytucji obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej. Autor dokonuje też
analizy rozwiązań normatywnych oraz przedstawia, zazwyczaj w sposób zbiorczy, praktykę
wnoszenia do Sejmu obywatelskich projektów ustaw, a także ich dalszych „losów” w
postępowaniu ustawodawczym. Scharakteryzował ustawy uchwalone w wyniku inicjatyw
obywatelskich. Przedstawia też propozycje zmian dotyczące normatywnych uregulowań
instytucji obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej, zgłaszane w okresie obowiązywania
Konstytucji z 1997 r.
Wstęp
Rozdział I
Instytucja obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej w procesie przygotowywania
konstytucji w latach 1993-1997
1. W projektach konstytucji RP zgłoszonych w latach 1993-1994 do Zgromadzenia
Narodowego
1.1. Uwagi wprowadzające
1.2. Naczelne zasady ustroju politycznego państwa w projektach stanowiące podstawę
instytucji obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej
1.3. Instytucja obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej w projektach konstytucji
2. W pracach parlamentarnych nad konstytucją w latach 1994-1997
2.1. W pierwszym etapie prac
2.2. W drugim etapie prac
2.3. W trzecim etapie prac
Rozdział II
Podstawy normatywne obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej jako instytucji
ustrojowej
1. Podstawy konstytucyjne
1.1. Analiza przepisów Konstytucji RP dotyczących wprost instytucji obywatelskiej
inicjatywy ustawodawczej lub zawierających postanowienia będące w istocie ich
merytorycznym dopełnieniem
1.2. Kilka uwag na temat przepisów Konstytucji RP regulujących postępowanie
legislacyjne po przedłożeniu Sejmowi projektu ustawy przez uprawniony podmiot,
dotyczących również projektów obywatelskich
2. Podstawy ustawowe
2.1. Nieco informacji o genezie ustawy o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez
obywateli
2.2. Charakterystyka uregulowań ustawy o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez
obywateli
3. Podstawy regulaminowe
3.1. Regulamin Sejmu
3.2. Regulamin Senatu
Rozdział III
Ranga prawnoustrojowa instytucji obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej
1. Obywatelska inicjatywa ustawodawcza jako niewładcza forma demokracji
bezpośredniej
1.1. Uwagi o demokracji bezpośredniej i jej formach
1.2. Obywatelska inicjatywa ustawodawcza jako niewładcza forma demokracji bezpośredniej
w świetle Konstytucji RP
2. Obywatelska inicjatywa ustawodawcza jako prawo polityczne obywateli RP do uczestnictwa
w decydowaniu o sprawach publicznych
2.1. Uwagi o prawach politycznych jednostek w świetle rozdziału II Konstytucji z 1997 r
2.2. Cechy obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej jako prawa politycznego obywateli RP
3. Obywatelska inicjatywa ustawodawcza jako instytucja służąca kształtowaniu się
społeczeństwa obywatelskiego
3.1. Uwagi o społeczeństwie obywatelskim
3.2. Obywatelska inicjatywa ustawodawcza jako instytucja służąca kształtowaniu się
społeczeństwa obywatelskiego w RP
4. Obywatelska inicjatywa ustawodawcza jako instytucja służąca uspołecznianiu procesu
stanowienia ustaw
4.1. Uwagi o uspołecznianiu procesu stanowienia ustaw
4.2. Obywatelska inicjatywa ustawodawcza jako instytucja służąca uspołecznianiu
procesu stanowienia ustaw w RP
Rozdział IV
Inicjatywy obywatelskie prowadzące do skutecznego prawnie wniesienia do Sejmu
projektów ustaw
1. Postępowania prowadzące do skutecznego prawnie wniesienia do Sejmu
obywatelskich projektów ustaw
1.1. Regulacje ustawowe określające tryb postępowania prowadzącego do wniesienia do
Sejmu obywatelskiego projektu ustawy
1.2. Zbiorcze informacje o postępowaniach, które w praktyce doprowadziły do skutecznego
prawnie wniesienia do Sejmu obywatelskich
projektów ustaw
2. Obywatelskie projekty ustaw prawnie skutecznie wniesione do Sejmu w okresie III-VII
kadencji
2.1. Wymogi normatywne dotyczące wnoszonego do Sejmu obywatelskiego projektu ustawy
2.2. Analiza ilościowa i formalna obywatelskich projektów ustaw i ich uzasadnień
2.3. Analiza merytoryczna obywatelskich projektów ustaw i ich uzasadnień
Rozdział V
Wniesione do Sejmu obywatelskie projekty ustaw w postępowaniach legislacyjnych
1. Uwagi wstępne
2. Dyskusyjne uregulowania postępowania legislacyjnego z obywatelskimi projektami ustaw i
ich praktyczne stosowanie
2.1. Wnoszenie przez wnioskodawcę poprawek do obywatelskiego projektu ustawy i wycofanie
takiego projektu
2.2. Problem dyskontynuacji prac parlamentarnych w odniesieniu do obywatelskich projektów
ustaw
3. Postępowania z obywatelskimi projektami ustaw w Sejmie
3.1. Uregulowania prawne
3.2. Praktyka parlamentarna
4. Postępowania w Senacie w sprawach ustaw uchwalonych przez Sejm w wyniku inicjatyw
obywatelskich i następstwa tych postępowań
4.1. Uregulowania prawne
4.2. Praktyka parlamentarna
5. Udział Prezydenta w ostatnich stadiach postępowań ustawodawczych zainicjowanych
projektami obywatelskimi
5.1. Uregulowania prawne
5.2. Praktyka polityczna
Rozdział VI
Ustawy uchwalone w wyniku inicjatyw obywatelskich
1. Charakterystyka ilościowa i formalna uchwalonych ustaw
2. Charakterystyka merytoryczna uchwalonych ustaw
3. Jurydyczne "losy" ustaw uchwalonych w wyniku inicjatyw obywatelskich po ich
wejściu w życie
Rozdział VII
Propozycje zmian w uregulowaniach normatywnych dotyczących instytucji
obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej
1. Zawarte w projektach legislacyjnych przedłożonych Sejmowi
1.1. W projekcie ustawy o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
1.2. W projektach ustaw o zmianie ustawy o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez
obywateli
2. Zawarte w materiałach i wypowiedziach o innym charakterze
2.1. W pozaparlamentarnych projektach konstytucji RP ogłoszonych w XXI wieku
2.2. W wypowiedziach przedstawicieli nauki
2.3. W rekomendacjach Instytutu Spraw Obywatelskich
Zakończenie
Wykaz wykorzystanych publikacji
286 stron, Format: 16.6x24.1, oprawa kartonowa foliowana
