Podmiotowość i historia w filozofii społecznej Hegla, Marksa i Adorna
Książka przedstawia jeden z najbardziej fundamentalnych projektów filozoficznych
nowoczesności – projekt podmiotowości – w trzech różnych odsłonach, jakie
znajdujemy w myśli Hegla, Marksa i Adorna.
W każdym z tych trzech „momentów” pierwszoplanowe pozostaje pytanie o relację
podmiotu i historii. Z tej perspektywy myśl Hegla można potraktować jako diagnozę
dziejotwórczej podmiotowości i jednocześnie podmiototwórczej historii. Heglowskie
rozpoznanie podmiotowego sprawstwa może więc uchodzić za przesłankę zwrotu do
praktyki – co dokona się w dziele Marksa. Zarazem, choć Marks przedstawi wiele
ciekawych narzędzi do myślenia o historii, problematyczny pozostaje status Marksowskiego
podmiotu. Historyczna procesualność, ekonomiczny mechanizm wyobcowania i widmo ideologii
nie muszą jednak wprost prowadzić do wniosku, że historia jest „procesem bez podmiotu”,
jak chciał tego Althusser. Równie dobrze można wszak mówić o „procesie jeszcze bez
podmiotu”, a upodmiotowienie historii traktować jako historyczną szansę czy zadanie.
Myśl Adorna stanowi na tym tle istotny punkt odniesienia dla omawianej tradycji.
Konfrontacja problematyki podmiotowości i myślenia o historii z dziejowymi burzami XX
stulecia prowadzi frankfurtczyka do specyficznie pojętej „nie-rezygnacji”. Oprócz
tytułowej problematyki książka porusza też inne, ważne dla omawianych myślicieli wątki,
a wśród nich na pierwszy plan wysuwa się zagadnienie odmiennego w każdym wypadku
modelu dialektyki. Nie brak też odniesień do autorów znaczących interpretacji –
takich jak Lukács, Kojeve czy Althusser.
Aleksander Zbrzezny – (ur. 1979) doktor filozofii, absolwent
Uniwersytetu Warszawskiego. Adiunkt w Katedrze Historii Sztuki i Teorii Kultury Wydziału
Zarządzania Kulturą Wizualną ASP w Warszawie. Zajmuje się filozofią społeczną i
teorią mediów. Publikował m.in. w „Etyce”, „Edukacji filozoficznej”, „Nowej
Krytyce” i „Przeglądzie Filozoficznym – Nowej Serii”. Członek Ośrodka Badań
Filozoficznych.
432 strony, Format: 14.0x23.0cm, oprawa miękka