Narracje migracyjne w literaturze polskiej XX i XXI wieku
tom 2
Migracja stanowi jedno z najważniejszych doświadczeń egzystencjalnych człowieka XX
i XXI wieku. Narracja migracyjna to opowieść i o przemianach tożsamości jej podmiotu,
i o zawłaszczaniu/oswajaniu miejsc zagospodarowanych wcześniej przez Innych, i o
warunkach powstania tejże narracji. Wykazuje cechy performatywne, bowiem na swój sposób
„przetwarza” miejsca oraz ludzi wchodzących z nimi w interakcje.
Narracje migracyjne pozwalają dokonać transgresji, wykroczyć poza wzory opowiadania
wypracowane wcześniej przez kulturę do opisu miejsc, które już zostały opuszczone.
Przełamują ograniczenia tych wzorów i podejmują próbę dokonania „przekładu
kulturowego”, wytwarzającą nowe wzory komunikacyjne dla doznań nieprzepracowanych w
świadomości zbiorowej wspólnoty, z którą migrujący czuje się związany. Taki „przekład”
podkreśla sprawczą rolę języka w kreowaniu tożsamości hybrydycznego podmiotu i
miejsca (opuszczonego/wybranego/oswajanego/wyobrażanego), wymaga też nowych kategorii
badawczych.
Książka zawiera teksty dyskutowane na drugiej konferencji zorganizowanej przez
Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych oraz Pracownię Antropologicznych Problemów
Literatury Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego w Warszawie w dniach 5-6 maja
2011 roku. Narracje migracyjne w literaturze polskiej XX i XXI wieku to drugi tom serii
wydawniczej ukazującej się pod patronatem Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych.
Hanna Gosk, Wprowadzenie
I. Kategorie. Translacje. Reinterpretacje
Dorota Kołodziejczyk, Meta-fory, trans-lacje, hybrydy: tropy migracji w literaturze
postkolonialnej .115
Małgorzata Czermińska, Kategoria miejsca autobiograficznego w literaturze doby migracji
141
Ewa Paczoska, Polska narracja migracyjna na nowy wiek. „Pan Balcer w Brazylii” Marii
Konopnickiej .157
Paweł Zajas, Literackie emigracje do Afryki Południowej. Egzotyka z bagażem narodowej
historii .171
Dorota Kozicka, „My zdies’ emigranty”? Polski intelektualista w „podróży służbowej”
.189
Dorota Wojda, Wędrówka jako performans. Witolda Gombrowicza „błądzenie po
peryferiach”.107
II. Migracje animowane doświadczeniem II wojny światowej Józef Olejniczak, Migracje
Stanisława Vincenza 129
Andrzej S. Kowalczyk, Historia – Geografia – Migrowanie. Przypadek Stanisława
Swianiewicza 139
Andrzej Zieniewicz, Nieepicka perspektywa ofiary. „Wielki strach” Juliana
Stryjkowskiego jako opowieść o wygnaniu .149
III. Narracje przesiedleńcze/osiedleńcze
Bogusław Bakuła, Miedzy wygnaniem a kolonizacją. O kilku odmianach polskiej powieści
migracyjnej w XX wieku (na skromnym tle porównawczym)161
Hanna Gosk, Nie-mieszkańcy, nie-miejsca. Literackie ślady powojennego osadzania się „gdzieś”
ludzi „skądś”.193
Inga Iwasiów, Hipoteza literatury neo-post-osiedleńczej209
IV. Migracje Żydowskie
Alina Molisak, Literackie ślady żydowskich migracji pierwszej połowy XX wieku 227
Anna Artwińska, Miejsca. O przestrzeni w twórczości Ewy Kuryluk 241
Marta Cuber, Zawroty wspomnień w prozie Anny Frajlich 259
V. Doświadczenia migracyjne kobiet
Zofia Mitosek, Anna i Maria – korzenie i skrzydła.273
Ewa Kraskowska, Ludzie w ruchu. Turyści, tułacze i przesiedleńcy w pisarstwie Anny
Kowalskiej283
Bożena Karwowska, Ślady Innego (swojego i obcego) w literackiej opowieści powojennych
emigrantek .303
Tatiana Czerska, Od zakorzenienia do nomadyzmu: Doświadczenie migracji w kobiecych
narracjach osobistych .321
VI. Przestrzenie
Wojciech Browarny, Wrocław-niby-Warszawa. Topos wrocławskiej tożsamości w literaturze
powojennej (rekonesans).339
Ilona Copik, Miasto podróżników, miasto pomieszanych języków.
Literackie Gliwice Adama Zagajewskiego, Juliana Kornhausera i Henryka Wańka 361
Tomasz Wójcik, Puste miejsce, znacząca nieobecność. Mazowsze w literaturze ostatnich
dekad 379
Noty o autorach.385
Indeks nazwisk 393
404 strony, Format: 15.0x23.5cm, oprawa miekka
