Przestrzenie Wszech¶wiata
Od geometrii do kosmologii
Ksi±¿ka Przestrzenie wszech¶wiata mia³a byæ kontynuacj± Boga i geometrii i w
pewnym sensie ni± jest – ale tylko w pewnym sensie. Od czasów Newtona (tamta ksi±¿ka
koñczy³a siê na Newtonie) historia geometrii nabra³a przyspieszenia i potem mo¿na j±
¶ledziæ ju¿ tylko bardzo wybiórczo. Zmieni³ siê tak¿e charakter jej oddzia³ywañ z
reszt± kultury.
Gdy przy koñcu lektury tej ksi±¿ki (uzupe³nionej, byæ mo¿e, wcze¶niejsz±
lektur± Boga i geometrii) ogarniamy rozwój geometrii od staro¿ytnych Greków do
geometrii nieprzemiennej i syntetycznej geometrii ró¿niczkowej, uderza nas niezwyk³a
skuteczno¶æ racjonalnej my¶li. Owszem, historia geometrii sk³ada siê z powik³anych
dziejów ludzi, którzy j± tworzyli – ich wzlotów i dramatów – ale na labirynt
ludzkich przygód nak³ada siê co¶, co wyrasta ponad wszystkie ludzkie uwik³ania, co¶,
co jest wprawdzie produktem ludzkich umys³ów, ale swoj± racjonalno¶ci± i
systematycznym narastaniem nie jest podobne do niczego, co ludzie kiedykolwiek stworzyli.
Grecy i pó¼niejsze czasy a¿ do nowoczesno¶ci ³±czy³y tê racjonalno¶æ z Bóstwem,
ludzie O¶wiecenia woleli mówiæ o Ponadludzkim Rozumie, a my po prostu tê
Racjonalno¶æ eksploatujemy, nieustannie j± tym samym pomna¿aj±c ponad nasze w³asne
ograniczenia. Rzecz w tym, ¿e nasze ludzkie uwik³ania, nawyki my¶lowe i jêzykowe
przyzwyczajenia nie maj± tu wielkiego znaczenia. Dzieje geometrii i jej zastosowañ do
badania ¶wiata pokazuj±, ¿e pozostajemy w s³u¿bie Czego¶, co nas obejmuje i ponad
nas wykracza.
Filozoficzne i teologiczne przes³anie ca³ej tej d³ugiej (ale niezakoñczonej)
historii od przed-Euklidesem do po-Einsteinie jest wyra¼nie czytelne: badaj±c
wszech¶wiat, stawiamy czo³a Wielkiej Racjonalno¶ci
Micha³ Heller
Micha³ Heller - uczony, kosmolog, filozof i teolog. Laureat Nagrody
Templetona i za³o¿yciel Centrum Kopernika Badañ Interdyscyplinarnych w Krakowie. Autor
m.in. ksi±¿ek Filozofia przypadku (CCPress 2012); Bóg i nauka. Moje dwie drogi do
jednego celu (CCPress 2013); Granice nauki (CCPress 2014); Bóg i geometria. Gdy przestrzeñ
by³a Bogiem (CCPress 2015).
Wprowadzenie
Od przed-Euklidesem do po-Einsteinie
Rozdzia³ 1
Leibniz i pocz±tek ery Newtona
1. S³abo¶æ i potêga ludzkiej my¶li
2. Bajka Leibniza
3. Rewizja racjonalno¶ci
4. Przestrzeñ i czas
5. Era Newtona
Rozdzia³ 2
Miêdzy Berlinem a Petersburgiem
1. Oczekiwania Newtona
2. Najwybitniejszy matematyk
3. Obrona absolutów
4. Listy do ksiê¿niczki Charlotty
5. Euler i jego czasy
Rozdzia³ 3
Z perspektywy Królewca
1. Ku autonomii metody
2. W cieniu Eulera
3. Okres przygotowania
4. Poznanie syntetyczne a priori
5. Czyste formy zmys³owej naoczno¶ci
6. Filozofia przestrzeni
7. Krytyka Kantowskiej krytyki
Rozdzia³ 4
Triangulacja wszech¶wiata
1. Od Euklidesa do Saccheriego i Lamberta
2. Problem, który bêdzie mo¿na rozstrzygn±æ w ¿yciu przysz³ym
3. Wuj i siostrzeniec
4. Krzywizna Gaussa
Rozdzia³ 5
Przyjaciel Gaussa i jego syn
1. Ciernista droga
2. Rozczarowanie
Rozdzia³ 6
Z Aleksandrii do Kazania
1. Na uniwersytecie w Kazaniu
2. Dziedzictwo
3. Pangeometria
4. Filozoficzne przemy¶lenia
5. Spó¼niony triumf
Rozdzia³ 7
Wyk³ad, który wstrz±sn±³ ¶wiatem
1. Kolokwium
2. Wyk³ad
3. Filozoficzna magia liczb zespolonych
4. Inspiracje i intuicje: nowe w matematyce
5. Koniec drogi
Rozdzia³ 8
Nauczyciel ze Szczecina
1. Idee i narzêdzia
2. Rozczarowany, ale nie zniechêcony
3. Teoria rozci±g³o¶ci
4. Teologia i matematyka
Rozdzia³ 9
Napiêcie linki latawca pod dzia³aniem wiatru
1. Bogate ¿ycie
2. Jak mno¿yæ?
3. Poprzednik Einsteina
4. Etyka i przekonania
Rozdzia³ 10
Jedno¶æ w wielo¶ci – Unifikacja geometrii
1. Seryjny morderca i kongres matematyków
2. Kariera
3. Program Erlangeñski
4. Program Erlangeñski, ci±g dalszy
Rozdzia³ 11
Poeta nieskoñczono¶ci
1. Gdzie mieszkaj± duchy?
2. Z nog± na stopniu omnibusu
3. Na mocy konwencji
4. Jak sfa³szowaæ geometriê?
Rozdzia³ 12
Droga do palpitacji serca i pó¼niejsze sukcesy
1. Fizyka i czasoprzestrzeñ
2. Profesor i jego student
3. Droga do palpitacji serca
4. Fizyka grawitacji
5. Geometria czasoprzestrzeni
6. Postawiæ na dobrego konia
Rozdzia³ 13
Od Euklidesa do Einsteina
1. Ku rozwi±zaniu
2. Zinterpretowana geometria
3. Analizy Helmholtza
4. Proces rozumienia
Zakoñczenie
Bibliografia
Indeks nazwisk
280 stron, Format: 13.4x20.0, oprawa twarda