Nagroda Nobla jako symbol globalnych norm i idei społecznych
Nagroda Nobla mimo upływu lat nadal jest dla laureatów powodem do dumy. Oczekiwanie
na werdykt oraz nierzadko towarzyszące mu kontrowersje wzbudzają wiele emocji w mediach
oraz wśród opinii publicznej.
Autorzy pokazują, jak Nagroda Nobla aspiruje do roli autorytetu w tworzeniu wartości
i norm oraz jak wpływają na nią główne idee danej epoki. Omawiane w książce
biografia Alfreda Nobla, historia Nagrody oraz idea postępu wskazują na wpływ wartości
i dominujących w społeczeństwie poglądów na temat Nagrody. Możemy też
dostrzec, że prawa człowieka zaczęły determinować wybór laureatów Pokojowej Nagrody
Nobla, a werdykty dotyczące Nagrody Literackiej są inspirowane koncepcjami obecnymi w
dyskursie intelektualnym.
Książka przedstawia siłę autorytetu Nagrody i jej laureatów, eksponuje politykę
i normatywną rolę Pokojowej Nagrody Nobla jako nośnika i promotora nowych idei i norm
społecznych.
Czytelnik otrzymuje pozycję bogatą w fakty dotyczące jednej z najpopularniejszych
nagród, ale przede wszystkim inspirującą do przemyśleń o znaczeniu i wadze
dyskursu społecznego.
Wprowadzenie
Introduction
Rozdział 1
Alfred Nobel i nagroda jego imienia — historia człowieka i jego dziedzictwa .
1.1. „Mój dom jest moją pracą, a moja praca jest wszędzie” — życie i ideały
Alfreda Nobla
1.2. „[…] tym, którzy w roku poprzedzającym przynieśli ludzkości największe korzyści”
— ostatnia wola Nobla i jej spełnienie
1.2.1. Testament i walka o jego realizację
1.2.2. Wykonanie testamentu Nobla w praktyce
Rozdział 2
Historia nagród Nobla w świetle promowanych wartości i osiągnięć laureatów
2.1. Sukces nagród Nobla: znaczenie i problemy
2.2. Nagrody noblowskie i ich laureaci w liczbach
2.3. Uznanie i kontrowersje: przegląd nagród noblowskich i ich laureatów
2.3.1. Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki, chemii, medycyny i fizjologii — „[...] tym,
którzy dokonali najważniejszych odkryć, wynalazków i udoskonaleń”
2.3.2. Literacka Nagroda Nobla — „[…] tej osobie, która stworzyła wybitne,
idealistyczne dzieło”
2.3.3. Orędownicy pokoju i Pokojowa Nagroda Nobla
2.3.4. Nobel w naukach ekonomicznych: uznanie dla pluralizmu dokonań i idei
Rozdział 3
Nagroda Nobla a społeczna rola nagród i ich proliferacji w procesie kształtowania
norm i wartości społecznych
3.1. Autorytet a Nagroda Nobla
3.2. Rola nagród w procesie promowania norm i wartości społecznych
3.2.1. Wybrane funkcje nagród na przykładzie Nagrody Nobla
3.2.2. Proliferacja nagród na świecie i jej znaczenie społeczne a Nagroda Nobla
Rozdział 4
Idea postępu a Nagroda Nobla
4. 1. Idea postępu pod koniec XIX wieku
4.1.1. Oświecenie
4.1.2. Wiek postępu
4.2. Alfred Nobel — człowiek swojego czasu
4.3. Postęp ludzkości i jego dylematy
4.3.1. Ewolucja idei postępu według J.B. Bury’ego
4.3.2. Rozbieżność perspektyw. Idea postępu według Nisbeta, Krasnodębskiego i
Mazlisha
4.4. Nagroda Nobla jako symbol postępu ludzkości
Rozdział 5
Nagroda Nobla a idea badań podstawowych
5.1. Ewolucja idei badań podstawowych
5.2. Fundacja Nobla a idea badań podstawowych
Rozdział 6
Polityczne i normatywne aspekty oddziaływania Pokojowej Nagrody Nobla i jej
laureatów w stosunkach międzynarodowych
6.1. Nagroda Nobla jako aktor stosunków międzynarodowych?
6.2. Wpływ Nagrody Nobla na kreowanie norm międzynarodowych i wyznaczenie rozwiązań
problemów globalnych
6.3. Inicjatywy społeczno-polityczne noblistów i powoływanych przez nich instytucji
6.4. Polityczne oddziaływanie Nagrody Nobla w stosunkach międzynarodowych
Rozdział 7
Pokojowa Nagroda Nobla jako narzędzie promocji idei praw człowieka w świetle
analizy postaci laureatek
7.1. Prawa kobiet w Europie: Jane Addams, Emily Green Balch, Alva Myrdal
7.2. Prawo do godności i prawo do wolności: Betty Williams i Mairead Corrigan, Matka
Teresa, Aung San Suu Kyi
7.3. Prawa ludności rdzennej: Rigoberta Menchú Tum
7.4. Promocja ochrony środowiska: Wangari Maathai i Al Gore
7.5. Prawa równościowe kobiet z regionów rozwijających się: Shirin Ebadi, Ellen
Johnson Sirleaf, Wangari Maathai, Leymah Gbowee, Tawakkul Karman
7.6. Prawo do rozwoju: Matka Teresa, Rigoberta Menchú Tum, Wangari Maathai
7.7. Prawa dzieci i prawo do edukacji: Shirin Ebadi, Malala Yousafzai, Kailash Satyarthi
7.8. Reakcje w krajach laureatek z lat 2003–2014
7.9. Podsumowanie
Rozdział 8
Literacka Nagroda Nobla a międzynarodowy dyskurs intelektualny
8.1. Literacka Nagroda Nobla: otwarte pytania o literaturę światową i kanon
8.2. Literacka Nagroda Nobla jako promocja pisarstwa kobiecego
8.3. Literacka Nagroda Nobla a popularyzacja autorów z krajów Europy Środkowej
8.4. Literacka Nagroda Nobla jako społeczno-polityczny manifest
8.5. Lokalnie: polska społeczna wiedza o noblistach w dziedzinie literatury
Rozdział 9
Społeczny odbiór Nagrody Nobla i noblistów
9.1. Noblowskie Centrum Pokoju w Oslo i Muzeum Noblowskie w Sztokholmie jako nośniki
wartości
9.2. Kontrowersje związane z aktywnością noblistów w sferze politycznej oraz w
dyskursie publicznym
9.2.1. Aktywność laureatów Pokojowej Nagrody Nobla w dyskursie politycznym: Desmond
Tutu i Tenzin Gjaco — XIV Dalajlama
9.2.2. Aktywność laureatów Nagrody Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie nauk
ekonomicznych w dyskursie medialnym: Paul Krugman i Joseph Stiglitz
9.2.3. Aktywność polityczna laureatów literackiej Nagrody Nobla: Günter Grass i
Vidiadhar Surajprasad Naipaul
9.2.4. Aktywność polityczna laureatów Nagrody Nobla z nauk przyrodniczych w dyskursie
politycznym: Albert Einstein i Linus Pauling
9.3. Społeczny odbiór Nagrody Nobla
Spis tabel
Bibliografia
Biogramy
Wprowadzenie
Introduction
Chapter 1
Alfred Nobel and his Prize — a history of the man and his legacy
1.1. “My home is where I work and I work everywhere” — life and ideals of Alfred
Nobel
1.2. “[…] to those who, during the preceding year, shall have conferred the greatest
benefit to mankind” — Nobel’s last will and its fulfillment
1.2.1. The testament and the struggle over its realization
1.2.2. Practical realization of Nobel’s testament
Chapter 2
History of the Nobel Prizes in the light of promoted values and laureates’
achievements
2.1. The success of the Nobel Prizes: its meaning and problems
2.2. The Nobel Prizes and its laureates in numbers
2.3. Recognition and controversies: review of the Nobel Prizes and their laureates
2.3.1. The Nobel Prizes in physics, chemistry, and medicine or physiology “[…] to the
person who shall have made the most important discovery, invention or improvement”
2.3.2. The Nobel Prize in Literature „[…] to the person who shall have produced in the
field of literature the most outstanding work in an ideal direction”
2.3.3. “Champions” of peace and the Nobel Peace Prize
2.3.4. The Nobel Prize in economic sciences: honouring a plurality of achievements and
ideas
Chapter 3
The Nobel Prize and the social role of prizes and their proliferation in the
process of formulation of norms and social values
3.1. Authority and the Nobel Prize
3.2. The role of prizes in promoting norms and social values
3.2.1. Some funcions of prizes with regard to the Nobel Prize
3.2.2. Proliferation of prizes in the world and its social meaning with regard to the
Nobel Prize
Chapter 4
The idea of progress and the Nobel Prize
4.1. The idea of progress at the end of the 19th century
4.1.1. The Enlightenment
4.1.2. The age of progress
4.2. Alfred Nobel — a man of his time
4.3. Human progress and its dilemmas
4.3.1. The evolution of the idea of progress according to J.B. Bury
4.3.2. Discrepancy of perspectives. The idea of progress according to Nisbet, Krasnodębski,
and Mazlish
4.4. The Nobel Prize as a symbol of human progress
Chapter 5
The Nobel Prize and the idea of basic research
5.1. The evolution of the idea of basic research
5.2. The Nobel Foundation and the idea of basic research
Chapter 6
Political and normative aspects of the impact of the Nobel Peace Prize and its
laureates on international relations
6.1. The Nobel Prize — an actor in international relations?
6.2. The impact of the Nobel Prize on the construction of international norms and
solutions of the global problems
6.3. Socio-political initiatives of the Nobel laureates and their organizations
6.4. Political influence to the Nobel Prize on international relations .
Chapter 7
The Nobel Peace Prize as a tool in promoting human rights with regard to female
laureates
7.1. Women’s rights in Europe: Jane Addams, Emily Green Balch, Alva Myrdal
7.2. The right to dignity and freedom: Betty Williams and Mairead Corrigan, Mother Teresa
Aung San Suu Kyi
7.3. The rights of indigenous peoples: Rigoberta Menchú Tum
7.4. Promotion of environmental protection: Wangari Maathai and Al Gore
7.5. Equality rights of women in developing regions: Shirin Ebadi, Wangari Maathai, Ellen
Johnson Sirleaf, Leymah Gbowee, Tawakkul Karman
7.6. The right to development: Shirin Ebadi, Wangari Maathai, Ellen Johnson Sirleaf,
Leymah Gbowee, Tawakkul Karman
7.7. Children’s rights: Shirin Ebadi, Malala Yousafzai, Kailash Satyarthi
7.8. The reactions of the laureates’ countries 2003–2014
7.9. Conclusions
Chapter 8
The Nobel Prize in Literature and the global intellectual discourse
8.1. The Nobel Prize in Literature: open questions about world literature and literary
canon
8.2. The Nobel Prize in Literature as a tool for promotion of women’s writing
8.3. The Nobel Prize in Literature and popularization of authors from Central and Eastern
Europe
8.4. The Nobel Prize in Literature as a socio-political manifesto
8.5. Locally: Polish society’s knowledge of the laureates of the Nobel Prize in
Literature
Chapter 9
Social reception of the Nobel Prize and its laureates .
9.1. The Nobel Peace Center in Oslo and the Nobel Museum as mediums of ideas
9.2. Controversies related to the activities of the Nobel laureates in political sphere
and public discourse
9.2.1. Activities of the Nobel laureates in political discourse: Desmond Tutu and Tenzina
Gjaco — the 14th Dalai Lama
9.2.2. Activities of the Nobel laureates in the area of economic science and media
discourse: Paul Krugman and Joseph Stiglitz
9.2.3. Political activity of the laureates of the Nobel Prize in Literature: Günter Grass
and Vidiadhar Surajprasad Naipaul
9.2.4. Political activity of the laureates of the Nobel Prizes in natural sciences: Albert
Einstein and Linus Pauling
9.3. Social reception of the Nobel Prize
List of tables
Bibliography
Biographical entries
343 strony, Format: 23.7x16.7, oprawa miękka
