Między teologią a duszpasterstwem powszechnym na ziemiach Korony
doby przedtrydenckiej.
Dziedzictwo średniowiecza i wyzwania XV-XVI wieku (t. V)
Próba rekonstrukcji źródeł oraz opisu profilu duchowości wybranych polskich wspólnot
zakonnych w kontekście europejskim. Składają się na nią rozprawy prezentujące
podstawowe wyznaczniki wartości polskiej kultury przedtrydenckiej w zakresie duchowości
i pobożności. W kolejnych artykułach autorzy opisują wybrane wartości (religijne,
polityczne, etyczne, estetyczne), sięgając po nowe, unikatowe źródła, w ogóle
dotychczas niepoddawane analizie lub rozważane z innej niż przyjęta przez autorów
perspektywy badawczej.
Eucharistia, Exegesis, Pietas, Devotio, Penitentia, Indulgentia, Paideia, Paupertas,
Memoria – to wybrane pojęcia, na podstawie których autorzy starają się pokazać
naczelną myśl całego projektu dotyczącego kultury pierwszej Rzeczypospolitej w dialogu
z Europą i hermeneutyki wartości: zakres, kierunki oraz sposoby obustronnego przepływu
refleksji w kulturze polskiej i europejskiej – tu w odniesieniu do doby przedtrydenckiej
i wobec rodzących się wyzwań humanizmu doby renesansu.
Dwunastotomowa seria monografii „Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej w dialogu z
Europą. Hermeneutyka wartości” przedstawia dziedzictwo kulturowe XV–XVIII wieku jako
integralną, lecz oryginalną część kultury europejskiej. Celem badawczym jest
rozpoznanie dróg i form obustronnej transmisji wartości estetycznych, politycznych i
religijnych oraz ukazanie w szerokim, multilateralnym kontekście porównawczym struktury
aksjologicznej kultury polskiej epok dawnych. Teksty kultury są badane w perspektywie
wewnętrznej jako zapisy aktów ukierunkowanych na rozumienie wartości, a w perspektywie
zewnętrznej jako wypowiedzi włączające się w europejskie dyskusje
literacko-estetyczne, polityczne, religijne. W intensywnym dialogu kultura
Rzeczypospolitej przejawia nie tylko chłonność na nowe idee, lecz także kreatywność
i dynamikę działania na obszarze Europy.
Wykaz skrótów
INTRODUCTIO
Wacław Walecki (Uniwersytet Jagielloński)
Wartości w działaniu.
Opis wartości i profil duchowości na wybranych przykładach. Wprowadzenie do lektury
tomu
EUCHARISTIA
Anna Zajchowska (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie)
„Desiderium et reverentia”.
Godne i niegodne przyjmowanie komunii świętej w świetle średniowiecznych kazań de
Corpore Christi z późnośredniowiecznych rękopisów bibliotek Polskiej Prowincji Zakonu
Braci Kaznodziejów
EXEGESIS
Michał Gołębiowski (Uniwersytet Jagielloński)
De expresso Dei Verbo Stanisława Hozjusza.
Pomiędzy teologicznym a świeckim piśmiennictwem ukazującym wartości katolickiego
egzegety – próba analizy
PIETAS
Małgorzata Krzysztofik (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach)
Różaniec Panny Maryjej (1606) Abrahama Bzowskiego OP świadectwem dominikańskiej troski
o pobożność powszechną
DEVOTIO
Jolanta Gwioździk (Uniwersytet Śląski w Katowicach)
Obraz doskonałej zakonnicy polskich i zagranicznych wspólnot franciszkańskich w
klasztornych menologiach
IMAGO
Mirosław P. Kruk (Uniwersytet Gdański, Muzeum Narodowe w Krakowie)
Malowidła Graeco opere fundacji Jagiellonów jako postulat unii państwowej i kościelnej
oraz jedności Kościoła
PAENITENTIA
Andrzej Bruździński (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie)
Penitencjały i sumy kazuistyczne w moralnym nauczaniu Kościoła w Polsce do połowy XVI
wieku
INDULGENTIA
Wiktor Szymborski (Uniwersytet Jagielloński)
Przedtrydenckie nadania odpustowe udzielane braciom kaznodziejom i braciom mniejszym
konwentualnym w średniowiecznej Polsce – analiza porównawcza
PAIDEIA
Katarzyna Janus (Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie)
Przestrzeń dialogu z tradycją. Chrześcijańska paideia w kazaniach na dzień Pięćdziesiątnicy
– Marcina Polaka, Peregryna z Opola i Mikołaja z Błonia
PAUPERTAS
Tomasz Nastulczyk (Uniwersytet Jagielloński)
Manipulus florum Tomasza z Irlandii w środowisku krakowskich bernardynów (XV w.).
Recepcja florilegium jako świadectwo transferu wartości teologicznych i moralnych
SANITAS
Justyna Kruk-Siwiec (Uniwersytet Jagielloński)
Pobożność bernardyńska w świetle rozdziałów De mensa oraz De infirmis z dzieła
Manuale instructionis novitiorum Innocentego z Kościana
MEMORIA
Aleksandra Jakóbczyk-Gola (Muzeum Historii Polski, Uniwersytet Warszawski)
Pieśni maryjne bernardynów. Między tradycją Zachodu i Wschodu
Indeks osób
440 stron, Format: 14.9x21.0, oprawa twarda