Staropolski ogląd świata
Nulla dies sine linea
Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Bogdanowi Rokowi w 70. rocznicę urodzin
Zamysł ogólny tomu jest bardzo celny: do współpracy
zaproszono ponad czterdziestu naukowców, którzy w nowatorskich artykułach
upowszechniają rezultaty swoich ostatnich badań z zakresu dziejów Rzeczypospolitej
szlacheckiej, historii ziem litewskich, białoruskich i ukraińskich oraz nowożytnych
stosunków międzynarodowych. W tekstach rozważono bardzo szerokie spektrum zagadnień:
od codzienności staropolskich peregrynacji przez relacje społeczne i międzyludzkie czy
nowe ustalenia dotyczące kwestii politycznych i wojskowych po interpretacje tekstów źródłowych.
Z recenzji dr. hab. Macieja Foryckiego, prof. UAM
TABULA GRATULATORIA . 11
Bibliografia prac prof. dr. hab. Bogdana Roka za lata 2013–2017 13
K r z y s z t o f M i k u l s k i , ••• [Bardzo trudne to zadanie…] . 19
P i o t r B a d y n a , Nietuzinkowy badacz kultury i mentalności czasów
staropolskich. Wybitny Uczony, Mistrz, Kolega i Przyjaciel Profesor Bogdan Rok 21
I. W PODRÓŻY NA STAROPOLSKICH SZLAKACH
A d a m Ku c h a r s k i , Dom, dwór i świat. Sytuacje komunikacyjne i
przestrzenie kontaktów w diariuszu europejskiej podróży Michała Kazimierza
Radziwiłła (1721–1723) . 35
Pa w e ł K l i n t , Horyzonty wiedzy geograficznej w humorystycznej twórczości
urzędników grodzkich w XVII w. . 57
A l e k s a n d r a Z i o b e r, Rzym i Stolica Apostolska w świetle diariusza podróży
do Włoch z opatem tynieckim Józefem Lubomirskim 65
D a r i u s z D o l a ń s k i , Podróż z Polski do Stambułu w XVIII w. . 75
II. SPOŁECZEŃSTWO WCZESNONOWOŻYTNE
S t a n i s ł a w A c h re m c z y k , Niepokoje w Prusach Królewskich u schyłku
XVII stulecia . 93
M a r i a n C h a c h a j , Czy magistra sztuk wyzwolonych Jerzego z Ejszyszek można
utożsamić z biskupem żmudzkim Jerzym Pietkiewiczem? . 109
J a c e k C h a c h a j , Obsada prałatur w lubelskiej kolegiacie pod wezwaniem św.
Michała w epoce nowożytnej. Stan badań . 121
A g n i e s z k a J a k u b o s z c z a k , „Morze od brzegu śmiertelności do
portu odpocznienia (.) prowadzące”. Cierpienie i smutek po stracie małżonka w
kazaniach pogrzebowych z XVII–XVIII w. 131
A l e k s a n d r a S k r z y p i e t z , Śmierć w listach księżnej palatynki Elżbiety
Karoliny, diuszesy Orleańskiej, pisanych do Zofii Hanowerskiej 145
B e r n a d e t t a M a n y ś , „Jak się ty tam dziś będziesz weselić, to i
ja tu będę wesoła”. O świętach i świętowaniu w korespondencji Anny z Mycielskich
Radziwiłłowej z lat 1754–1762 . 159
D a r i u s z Ro l n i k , Urszula Tarnowska z Ustrzyckich i jej pamiętniki. O
mentalności i świadomości „dam polskich” końca XVIII w. 173
C e z a r y Ku k l o , O imiennictwie chrzestnym dzieci nieślubnych z południowych
przedmieść Starej Warszawy w XVII w. 187
B o ż e n a Po p i o ł e k , „Będzie to pałac osobliwej magnificencyi…”
Rzecz o warszawskim pałacu Józefa Wandalina Mniszcha, marszałka wielkiego koronnego .
205
M a r i u s z S a w i c k i , Dziecko ze złotym zębem. Zjawiska nadprzyrodzone i
rzeczy niezrozumiałe w kronice mohylewskiej Surty i Trubnickich (XVII–XVIII w.)
219
D a n i e l Wo j t u c k i , Przypadek Poltergeista z Rybnicy Leśnej z 1709 r.
Przyczynek do wierzeń w magia posthuma na Śląsku . 229
To m a s z Wi ś l i c z , Od pieszczot do uderzeń. Dotyk w komunikacji
interpersonalnej na wsi staropolskiej 245
J a k u b Wę g l o r z , Poglądy na zachowanie dobrego zdrowia w społeczeństwie
staropolskim . 253
C h r i s t i n e M o i s a n - J a b l o n s k i , Niebieski zwierzyniec. Symbolika
zodiaku na wybranych przykładach polskich kazań doby baroku . 265
III. WOJNA I POLITYKA
G a b r i e l a Wą s , Polityka pozyskiwania nabytków terytorialnych przez
Hohenzollernów wobec Rzeczpospolitej i Królestwa Czeskiego . 283
M a c i e j S e r w a ń s k i , Sytuacja w Europie w drugiej połowie XVII w.
Próba syntezy 297
A n d r z e j K . L i n k - L e n c z o w s k i , August II i Jerzy I wobec wyzwań
doby
popołtawskiej . 303
Z b i g n i e w A n u s i k , Sytuacja we Francji w pierwszych miesiącach 1792 r.
w świetle relacji sekretarza Ambasady Szwedzkiej w Paryżu Erika Bergstedta 319
A r k a d i u s z M . S t a s i a k , Idee króla filozofa w polskiej teorii władzy
drugiej połowy XVIII w. 339
Ta d e u s z S r o g o s z , Motywacje wstąpienia w szeregi armii w
Rzeczypospolitej w XVII w. 347
A d a m Pe r ł a k o w s k i , Trudny los oficera artylerii koronnej. Adam Samson
Bombek w służbie hetmana Adama Mikołaja Sieniawskiego w latach 1707–1714 . 361
D a r i u s z N a w r o t , Wkroczenie Francuzów do Wilna 28 czerwca 1812 r.
379
A n d r z e j S t r o y n o w s k i , Sprawa aukcji wojska w litewskich instrukcjach
poselskich z 1788 r. 389
IV. HISTORIA A INTERPRETACJE
J a k u b B a s i s t a , A custome lothsome to the eye, hatefull to the nose,
harmefull to the braine, dangerous to the lungs 403
Ro ś c i s ł a w Ż e r e l i k , Hovsep Emin i jego wydana w Londynie w 1792 r.
autobiografia „The Life and Adventures of Joseph Émin, an Armenian, written in English
by himself, London 1792”. 413
To m a s z C i e s i e l s k i , Początki diaspory polskiej w Odessie i innych ośrodkach
miejskich guberni chersońskiej . 427
J a c e k D ę b i c k i , Zmienność i stałość świata. Kilka aspektów z
historiografii śląskiej u progu jej nowoczesności . 451
S i a r h e i M . K h o d z i n , Mikro- i makropodejścia a źródła studiów nad
dziejami Białorusi w okresie międzywojennym (1921–1939) . 463
A l e k s a n d r G . Ko c h a n o w s k y, Stan a perspektywy badania społecznej
mobilności ludności Białorusi drugiej połowy XIX w. – początku XX w. 473
H u b e r t Ł a s z k i e w i c z , Kobiety i Natura. Dwie prawdziwe miłości
Sokolego Oka? . 483
A d a m i M a ł g o r z a t a N o b i s o w i e , Kamienie drogie u Falimirza i dziś
. 491
S t e f a n i a Wa l a s e k , Działania pomocowe i opiekuńcze w Wilnie w latach
1901–1939 501
V. HISTORIA A ŹRÓDŁA
Wa l d e m a r K o w a l s k i , Sprawy małżeńskie w diecezji krakowskiej:
trzy przypadki z połowy XVII w. . 529
M a re k L . Wó j c i k , Herb miasta Prószkowa z 1560 r. 545
Ro b e r t K o ł o d z i e j , Testament Elżbiety Heleny Rozalii z Prusinowa Sapieżyny
kasztelanowej wileńskiej (zm. po 1675 r.) 557
M i c h a ł Z w i e r z y k o w s k i , Nieznane źródło z 1778 r. do dziejów
zamku poznańskiego i starostwa generalnego Wielkopolski 573
B i b l i o g r a f i a 587
636 stron, Format: 16.0x22.3, oprawa twarda
