Edukacja uniwersytecka a oczekiwania społeczne
Głównym celem monografii jest określenie oczekiwań i potrzeb społecznych
dotyczących kształcenia wyższego.
Została podzielona na 3 części. W każdej z nich jest on realizowany w innym
aspekcie. Pierwsza część prezentuje stanowiska dotyczące tego, jak edukacja akademicka
może przyczyniać się do dobrobytu, rozwoju oraz bezpieczeństwa społeczeństw.
Część druga jest analizą aktualnych uwarunkowań kształcenia w Polsce i na świecie,
a także dotyczy treści i metod kształcenia. Trzecia część jest poświęcona roli i
kompetencjom nauczyciela w kształtowaniu oczekiwanych społecznie kompetencji i
umiejętności.
Monografia ma charakter multidyscyplinarny. Wykorzystano w niej narzędzia różnych nauk,
m.in. ekonomii, filozofii, nauk o zarządzaniu, pedagogiki, a także socjologii. Zawiera
ujęcia teoretyczne i aplikacyjne. Niektóre rozdziały są analizą literatury
przedmiotu, inne zdają sprawę z autorskich badań empirycznych.
Zaprezentowane rozważania zawierają propozycję odpowiedzi na między innymi
następujące pytania:
Jakie społeczne potrzeby powinien zaspokajać uniwersytet?
W jakich kierunkach powinien się zmieniać?
W jakich warunkach edukacja uniwersytecka może zaspokajać te potrzeby?
Jaka jest swoista dla uniwersytetu gospodarczo-społeczna i kulturowa wartość
kształcenia?
Do spełniania jakiego typu zadań społecznych powinien przygotowywać uniwersytet?
Czy edukacja uniwersytecka ma być powszechna (egalitarna) czy elitarna?
Jakie kompetencje i umiejętności są społecznie oczekiwanym ‘produktem’
uniwersytetu?
Na czym polega różnica między celami kształcenia ogólnoakademickiego i praktycznego
na uniwersytecie?
Czy określony w czasach antycznych ideał kształcenia akademickiego jest wciąż
aktualny?
Syntetyczny spis treści 5
WPROWADZENIE 11
Literatura 15
CZĘŚĆ I. CELE KSZTAŁCENIA AKADEMICKIEGO
Rozdział 1
„Kreatywna klasa” z uniwersytetu? – Ewa Okoń-Horodyńska 19
Abstract: A “creative class” from the university? 19
Streszczenie 19
Wstęp 20
Kreatywność i jej wyznaczniki 21
Od kreatywności do innowacyjności: co z potencjałem? 24
Co uniwersytet może, a co powinien w sprawie kreatywności i innowacji dla przyszłości
28
Konkluzje 35
Literatura 37
Rozdział 2
Klasyczny ideał kształcenia a potrzeby społeczne – Jan Franciszek
Jacko 39
Abstract: Th e classical ideal of didactics and social needs 39
Streszczenie 39
Wstęp 40
Klasyczny ideał kształcenia 40
Klasyczny paradygmat kształcenia w nowożytnych projektach uniwersytetu 42
Wyższe kształcenie zawodowe 48
Uniwersytet a potrzeby społeczne 51
Ekonomiczne uwarunkowania misji uniwersytetu 52
Zakończenie 52
Literatura 53
Rozdział 3
Uniwersytet wczoraj i dziś – Tadeusz Oleksyn 57
Abstract: Models and evolution of universities 57
Streszczenie 58
Rozumienie uniwersytetu i Magna Charta Universitatum (1988) 58
Prototypy uniwersytetu 61
Średniowieczne uniwersytety europejskie 65
Model uniwersytetu Wilhelma von Humboldta, jego ekspansja i pytanie o aktualność 67
Uniwersytet przedsiębiorczy/trzeciej generacji 70
Nowożytne i współczesne uniwersytety katolickie 71
Uniwersytety w USA i ranking światowy 73
Najstarsze polskie uniwersytety – historia i modele 75
Uniwersytet Jagielloński 75
Uniwersytet Wileński 76
Uniwersytet Lwowski im. Jana Kazimierza 78
Uniwersytet Wrocławski 81
Uniwersytet Poznański 83
Uniwersytet Warszawski 85
Model uniwersytetu w Polsce w świetle prawa. Poziom kształcenia 88
USA 89
Polska 89
Proces Boloński 89
Konkluzje 91
Literatura 94
CZĘŚĆ II. DYDAKTYKA AKADEMICKA
Rozdział 4
Jedność nauki i dydaktyki jako czynnik łączący ideał uniwersytetu z
potrzebami społecznymi – Marek Wasielewski 99
Abstract: The unity of science and education as a factor connecting the idea of the
university with social needs 99
Streszczenie 99
Wprowadzenie 100
Dydaktyki przedmiotowe w szkole wyższej na tle dydaktyki ogólnej 100
Rozwój naukowy i sytuacja zawodowa dydaktyków przedmiotowych 103
Zakończenie 108
Literatura 109
Rozdział 5
Idea zrównoważonego rozwoju a efekty kształcenia na wybranych kierunkach studiów
oferowanych na polskich uczelniach – Eliza Rybska, Agnieszka Cieszyńska 113
Abstract: Th e idea of sustainable development in the context of learning outcomes in
selected fields of studies at Polish universities 113
Streszczenie 113
Wstęp 114
Materiał i metody 117
Wyniki 118
Dyskusja 120
Wnioski 122
Literatura 123
CZĘŚĆ III. NAUCZYCIEL AKADEMICKI
Rozdział 6
Verba docent, exempla trahunt – rola mistrza w kształtowaniu uniwersyteckiego
ideału – Witold Brniak, Mirela Gudowicz, Hanna Sieja-Skrzypulec 129
Abstract: Verba docent, exempla trahunt – the role of the master in the development of
the University ideal 129
Streszczenie 130
Wstęp: o uczniach i heretykach 130
O prowadzonych rozmowach, czyli o pełni i niedosycie 132
Materiał i metody 132
Wyniki 133
Interpretacja wyników i wnioski 135
O dobrodziejstwie 137
Podsumowanie 140
Literatura 142
Załącznik 1 – Ankieta „Mistrz w uczelni” 143
Rozdział 7
Studencka lekcja w szkole jako źródło kompetencji kluczowych okiem nauczyciela
akademickiego i studenta – Małgorzata Krzeczkowska, Wojciech Piekoszewski,
Kamil Jurowski, Anna Jurowska 145
Abstract: Student lesson in school as a source of key competences under the university
teacher’s and student’s magnifying glass 145
Streszczenie 146
Czym właściwie jest kształcenie? 146
Pożądane cechy współczesnego nauczyciela z punktu widzenia potrzeb
społeczeństwa 147
Nabywanie kompetencji przez studenta na etapie przygotowywania do prowadzenia lekcji –
badania opinii studentów Wydziału Chemii UJ 150
Kompetencje absolwentów z punktu widzenia pracodawców jako potrzeby społeczne 155
Podsumowanie 157
Podziękowania 158
Literatura 158
Rozdział 8
O pękaniu granicy mistrz – uczeń. Creative writing na uniwersytecie – dwa
modele kształcenia twórczego i kilka intuicji – Hanna Sieja-Skrzypulec 161
Abstract 161
On crossing the master-student border. Creative writing at the university. Two models of
creative education 161
Streszczenie 162
Kształcenie pisarskie jako spotkania z mistrzem 162
Intuicja pierwsza – językowa 164
Intuicja druga – historyczna 165
Intuicja trzecia – filozoficzno-antropologiczna 166
O dwóch modelach kształcenia twórczego 169
Relacja twórcza i pękanie granicy 171
Literatura 172
Zakończenie. Projekty dydaktyki akademickiej a potrzeby społeczne 175
Literatura 176
Noty biograficzne 179
184 strony, Format: 15.5x23.5cm, oprawa miękka
