Prawo do ochrony zdrowia
Konstytucyjny priorytet czy źródło dylematów w ochronie zdrowia?
Pojęcie prawa do ochrony zdrowia nierozerwalnie łączy się z systemowym ujęciem tej
kwestii i uznaniem, że jego realizacja zależy od tego, jak władza wywiąże się z
powinności wynikających z rozumienia jej współczesnej roli, wykraczającej daleko poza
tradycyjnie pojmowane funkcje państwa. Prawo to w drugiej połowie XX wieku zostało
wprowadzone nie tylko do regulacji prawa krajowego jako potwierdzona konstytucyjnie
zasada, następnie rozwijana w aktach ustawowych określających warunki jego stosowania i
realizacji roszczeń. Znajduje ono swoje potwierdzenie także w prawie międzynarodowym
publicznym, w deklaracjach, traktatach i konwencjach międzynarodowych, w prawie
europejskim i wspólnotowym. Pomimo tak szerokiego formalnego umocowania jego rozumienie,
zakres, instrumentarium ochrony, szczególnie w zmieniających się warunkach
społecznych, demograficznych, ekonomicznych, a także w obliczu rozwoju medycyny i
technologii tej dyscypliny, wciąż nastręcza trudności.
Problemy, takie jak równy dostęp do świadczeń zdrowotnych, konstytucyjność
wprowadzanych zmian, zwłaszcza w sferze finansowania, prywatyzacji sektora i swobody
wyborów dokonywanych przez pacjentów, nadal budzą kontrowersje i spory.
W książce podjęto próbę odpowiedzi na jedynie niektóre z istotnych w tym
kontekście pytań, począwszy od analizy tak ważnego w polskich realiach wątku
konstytucyjności zmian legislacyjnych w sektorze ochrony zdrowia i decydującego w tym
zakresie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, a na wpływie podjętych w tym zakresie
decyzji instytucji wspólnotowych na rozwiązania krajowe skończywszy. Opracowanie
wpisuje się w wielodyscyplinarną dyskusję nad aktualnym rozumieniem prawa do ochrony
zdrowia.
Wstęp
Rozdział I
Prawo do ochrony zdrowia: prywatna czy wspólna sprawa
1. Natura i specyfika problemu, istotne pytania
2. Nowe uwarunkowania w ochronie zdrowia. Znaczenie praw człowieka w sferze relacji
państwo-obywatel
3. Prawa socjalne a zdrowie i jego rozumienie w regulacjach prawa międzynarodowego i
ustawach konstytucyjnych.
4. Zdrowie a prawa człowieka, miejsce w prawie międzynarodowym publicznym
5. Prawo do zdrowia w świetle ogólnych zasad konstytucyjnych i praw socjalnych
6. Konstytucyjne zasady dotyczące zdrowia. Zapisy sformułowane pośrednio i w sposób
bezpośredni
7. Zasady dotyczące zdrowia w perspektywie populacyjnej
Rozdział II
Naruszenia praw konstytucyjnych, niekonstytucyjność ustawy systemowej
1. Skarga konstytucyjna a prawo do ochrony zdrowia
2. Niekonstytucyjność ustawy systemowej z 2003 roku - podstawowe zarzuty wniosku
3. Stanowiska właściwych organów i udziałowców w przedmiocie niekonstytucyjności
ustawy o ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia
3.1. Opinia Prokuratora Generalnego
3.2. Stanowisko rządu: Prezesa Rady Ministrów i Ministra Zdrowia
3.3. Stanowisko Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia
3.4. Stanowisko Marszałka Sejmu RP. Wykładnia autentyczna przepisów ustawy
3.5. Wnioski z przedstawionych stanowisk w kwestii niekonstytucyjności ustawy o
ubezpieczeniu zdrowotnym
Rozdział III
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego - główne problemy i skutki dla systemu ochrony
zdrowia
1. Podstawy orzeczenia, zakres postępowania
2. Szczególne znaczenie ochrony godności człowieka, związek z prawem do życia i art.
68 konstytucji
3. Obowiązek władz publicznych utworzenia i rozwijania powszechnego systemu ochrony
zdrowia
4. Skutki społeczne i systemowe art. 68 konstytucji w ocenie trybunału. Równość
dostępu
5. Wykładnia funkcjonalna zapisów ustawy, odesłanie do ustawy
6. Koszyk świadczeń gwarantowanych, definiowanie świadczeń standardowych i
ponadstandardowych w świetle orzeczenia TK
7. Problem naruszenia zasady państwa prawnego, ocena zgodności w kontekście rozwiązań
systemowych w ochronie zdrowia
8. Funkcjonowanie NFZ jako podmiotu o statusie państwowej jednostki organizacyjnej w
kontekście zarzutów niekonstytucyjności
9. Kompetencje nadzorczo-kontrolne nad działalnością NFZ a wzorzec konstytucyjny
10. Problem biurokratyzacji Narodowego Funduszu Zdrowia, zarzut braku instrumentów
kontroli
11. Zasady państwa prawnego i wymogi przyzwoitej legislacji
12. Problemy kompetencyjne - skutki systemowe niewłaściwego rozgraniczenia kompetencji w
przepisach ustawy
13. Kwestia definiowania pojęć kluczowych: nieokreśloność i wieloznaczność
przepisów
14. Skutki prawne i systemowe dla ochrony zdrowia w świetle orzeczenia TK
15. Wnioski podsumowujące zasadnicze tezy wyroku TK. Fundamentalne znaczenie wyroku TK
dla systemu ochrony zdrowia
Rozdział IV
Wątpliwości co do podstaw orzeczenia TK, krytyka stanowiska trybunału - zdanie
odrębne do wyroku
1. Uwagi ogólne dotyczące przyjętej podstawy, metody i zakresu badania
niekonstytucyjności ustawy
2. Zarzuty dotyczące logiczności i spójności orzeczenia, problematyki funduszu
celowego, jego kontroli i finansowania jako jednostki państwowej
3. Zarzuty w odniesieniu do nieustosunkowania się do wskazanych zarzutów, krótkiego
czasu obowiązywania ustawy, nieuwzględnienia wszystkich wzorców i niezajęcia
stanowiska ze strony zainteresowanych podmiotów
4. Krytyka "nowej formuły" orzeczenia TK, uwagi w kwestii kontroli
parlamentarnej i społecznej w relacji do pojęcia koszyka świadczeń gwarantowanych
5. Uwagi w zakresie kwestii merytorycznych: strukturalne, organizacyjne i praktyczne
aspekty uzasadnienia, przekroczenie normatywnej perspektywy oceny TK, kontekst polityczny
6. Skutki systemowe wyroku TK w ocenie autora zdania odrębnego, miejsce i znaczenie
orzecznictwa dla funkcjonowania państwa
7. Wnioski końcowe, podsumowanie najistotniejszych argumentów zdania odrębnego
Rozdział V
Europejskie prawo do ochrony zdrowia - postulatywny standard czy realny pakiet
uprawnień? Zasady UE a prawo krajowe - dyrektywa o prawach pacjenta w opiece
transgranicznej
1. Podstawy formalnoprawne - geneza europejskiego prawa ubezpieczenia
zdrowotnego, harmonizacja i Karta EKUZ w UE
2. Istota europejskiego podejścia. Charakter prawny EKUZ i uprawnienia z nią związane
3. Prawo do świadczeń poza granicami kraju: geneza przyjęcia dyrektywy o stosowaniu
praw pacjenta w opiece transgranicznej, podstawy prawne, relacje wzajemne
4. Problemy stosowania dyrektywy w kontekście kryzysu, trudności systemowych i
organizacyjnych. Perspektywy dla dyrektywy w UE
5. Podejście wspólnotowe, ewolucja w perspektywie historycznej i legislacja UE
6. Natura regulacji unijnych, katalog i specyfika norm, poziomy regulacji
7. Treść zasad wspólnotowych w zakresie zabezpieczenia społecznego i ochrony zdrowia,
rola Wspólnoty, zasad i instytucji w perspektywie zmian podejścia do funkcji UE
8. Podstawowe warunki i zasady uzyskania świadczeń zdrowotnych na terenie krajów
wspólnotowych. Koordynacja w ochronie zdrowia
9. Wpływ koordynacji na sytuację ubezpieczonych. Zasady dotyczące leczenia za granicą
w kontekście rozporządzeń koordynacyjnych
10. Zróżnicowanie przedmiotowe zasad koordynacji - katalogi świadczeń należnych
11. Geneza aktualnego podejścia w UE, pogłębianie integracji, przyczyny przesunięcia
aktywności UE w stronę spraw socjalnych
12. Wpływ orzecznictwa ETS na przyjęte w dyrektywie transgranicznej stanowisko. Kluczowe
orzeczenia i ich wpływ na rozumienie praw pacjentów w UE
13. Najważniejsze orzeczenia w sprawach skarg pacjentów rozpatrywane przed ETS, opisy
przypadków
14. Skutki orzecznictwa w sferze prawa do ochrony zdrowia i pacjentów przemieszczających
się. Podstawowe zasady prawa precedensowego
Rozdział VI
Transgraniczna opieka zdrowotna w świetle regulacji i praktyki stosowania praw
pacjentów. Uwarunkowania dyrektywy transgranicznej i perspektywy zmian
1. Uwarunkowania inicjatywy przyjęcia dyrektywy. Stanowiska państw
członkowskich wobec perspektywy regulacji, główne problemy i argumenty
2. Proces przygotowania dyrektywy. Główne założenia i cele regulacji, projekty i etapy
jej uzgadniania
3. Wspólnotowe kryteria objęcia opieką transgraniczną, zasady i wymogi podmiotowe
4. Sytuacja pacjenta w trakcie leczenia za granicą, wpływ dyrektywy na status i
uprawnienia
5. Perspektywy stosowania Dyrektywy "Pacjenci bez granic", problemy i konflikty
a skala potrzeb i możliwości systemowych, realne czy rzekome zagrożenia
6. Konkretyzacja zasad w praktyce stosowania wynikających z dyrektywy uprawnień
pacjentów. Problematyka dostępu, racji systemowych i różnicowania uprawnień oraz
świadczeń. Podsumowanie
Bibliografia
230 stron, Format: 16.0x23.5cm, oprawa miękka