Książka zawiera szerokie
kompendium wiedzy z zakresu rachunkowości zarządczej, której dynamiczny rozwój w
praktyce światowej rozpoczął się pod koniec ubiegłego wieku, pod wpływem
internacjonalizacji i globalizacji działalności przedsiębiorstw, stosowania wysokich
technologii oraz zmiany filozofii zarządzania i wdrażania zasad zrównoważonego
rozwoju.
Celem opracowania jest przedstawienie
metod i technik rachunkowości zarządczej w kontekście zmian zachodzących w procesach
zarządzania, które umożliwiają tworzenie zindywidualizowanych systemów rachunkowości
zarządczej w praktyce przedsiębiorstw, różniących się pod względem uwarunkowań
prowadzonej działalności
W książce zostały objaśnione zarówno tradycyjne metody i
techniki rachunkowości zarządczej umożliwiające tworzenie informacji istotnych w
procesach zarządzania operacyjnego, jak i nowe metody i techniki wspomagające procesy
zarządzania strategicznego, zorientowanego na wzrost wartości przedsiębiorstwa. Każda
z metod i technik jest informacyjnie powiązana z określonym systemem rachunku kosztów.
Systemy rachunku kosztów, które stanowią podstawowe narzędzie rachunkowości
zarządczej, ze względu na obszerność wiedzy, zostały objaśnione w odrębnym
opracowaniu: Rachunek kosztów. Podejście operacyjne i strategiczne, pod redakcją
naukową Ireny Sobańskiej.
Książka
„Rachunkowość zarządcza. Podejście operacyjne i strategiczne” /.../ prezentuje
koncepcje, metody i techniki rachunkowości zarządczej stanowiące wręcz niezbędne
instrumentarium zarządzania przedsiębiorstwami w warunkach rosnącej intensywności
konkurencji i turbulencji globalizującego się otoczenia przedsiębiorstw. Opanowanie
tego instrumentarium nie jest jednak proste. Dlatego klarowne przedstawienie jego podstaw
teoretycznych i metodycznych, wsparte dobrze dobranymi przykładami, stanowi jeden z
kluczowych warunków powodzenia. Warunek ten doskonale spełnia recenzowana książka,
sytuując się niewątpliwie pod tym względem wśród najlepszych, a nielicznych,
podręczników rachunkowości dla potrzeb zarządzania, dostępnych dla czytelników
polskich. Będzie ona z pewnością stanowić podręcznik akademicki do studiowania
rachunkowości na wszystkich kierunkach ekonomicznych /.../ , a także będzie bardzo
przydatna dla „praktykujących „ już menedżerów.
Prof. dr hab. Marek Jacek
Stankiewicz
Dr Janina Stankiewicz
Uniwersytet Mikołaja
Kopernika w Toruniu
Spis tresci:
Wprowadzenie. . .13
Rozdział 1. Zarządzanie jako nadawanie sensu kombinacji zasobów (Jerzy S.
Czarnecki). ..19
1.1. Zarządzanie z kosztami w tle . .. . .19
1.1.1. Początki szczupłego przedsiębiorstwa .. . .21
1.2. Globalizacja .. . . .22
1.2.1. Transport . .. . .22
1.2.2. Mikroelektronika .. . .23
1.2.3. Telekomunikacja . . . .23
1.2.4. Globalna sieć informacji . . . ..24
1.2.5. Rynek wwirtualnej przestrzeni .. .24
1.2.6. Ujednolicanie działań biznesowych . .. .25
1.2.7. Autonomizacja biznesu .. . . .26
1.2.8. Znaczenie wzorów informacji . ..27
1.2.9. Znaczenie zasobów . . .. .28
1.2.10. Układanie zasobów . . . 29
1.2.11. Masowa indywidualizacja .. .30
1.2.12. Kontakt z klientem jako zasób . .. .32
1.2.13. Czas jako zasób . .. . .33
1.2.14. Czas klienta jako zasób . .. . .34
1.2.15. Pomiar dokonań. . . .35
1.3. Decyzje . .. . . 36
1.3.1. Ograniczona racjonalność . .. . . .37
1.3.2. Modele podejmowania decyzji . . . .. .38
1.3.3. Zasięg skutków decyzji . .. . .42
1.3.4. Rodzaje decyzji biznesowych . .. .43
1.4. Wymagania współczesności. . . . .49
1.4.1. Podejście procesowe . .. . . .50
1.4.2. Procesy organizacyjne .. .51
1.4.3. Koszt wiecznie obecny . .. .52
1.5. Współczesna szczupłość ..57
1.5.1. Zbiór zaleceń 5S .. . .58
1.6. Ssanie informacyjne .. .64
1.7. Problemy ipytania kontrolne . ..65
1.8. Zadania .. .66
1.9. Literatura zalecana .. . .72
Rozdział 2. Rachunkowość zarządcza (Irena Sobańska). .73
2.1. Pojęcie i cel . .. . .73
2.2. Rozwój rachunkowości zarządczej .. . . . .80
2.2.1. Fazy rozwoju rachunkowości zarządczej .. .80
2.3. Rachunkowość zarządcza a controlling . . .. . .96
2.4. Zadania i odpowiedzialność specjalistów rachunkowości zarządczej . .. .99
2.4.1. Transformacja roli i zadań . .. . .99
2.4.2. Etyka zawodowa .. . . .103
2.5. Problemy i pytania kontrolne . . . .105
2.6. Literatura zalecana .. . .106
Rozdział 3. Podejście Lean (Irena Sobańska) . .. .107
3.1. Pojęcie, cel i zasady Lean Accounting .. .107
3.2. Rachunek kosztów i wyników strumienia wartości . . . 111
3.3. Rachunek kosztów cech i charakterystyk produktu . .. .114
3.4. Tablice wyników. Mierniki dokonań . .. . . . . .116
3.5. Metody rachunkowości zarządczej w zarządzaniu łańcuchem dostawców . .. .122
3.5.1. Open Book Accounting. . .122
3.5.2. Łańcuchowy Target Costing . .. .124
3.6. Szczupłe budżety i planowanie finansowe. .126
3.7. Rola specjalisty rachunkowości zarządczej we wdrażaniu podejścia Lean . .. .127
3.8. Outsourcing działań w procesie rachunkowości . .. . .129
3.9. Problemy i pytania kontrolne . . .. . 131
3.10. Literatura zalecana . .. . . .132
Rozdział 4. Zarządzanie zapasami: EOQ, JIT, TOC (Tomasz Wnuk-Pel) 133
4.1. Specyfika i cele zarządzania zapasami .. . .133
4.2. Zarządzanie zapasami za pomocą modelu ekonomicznej wielkości zamówienia
(EOQ)...135
4.2.1. Wyznaczanie optymalnej wielkości zamówienia (EOQ) .. .135
4.2.2. Rozszerzenie podstawowego modelu EOQ .. .139
4.2.3. Zarządzanie zapasami w warunkach niepewności .. .144
4.2.4. Zarządzanie zapasami metodą ABC .. . .150
4.3. Zarządzanie zapasami dokładnie na czas (JIT) . . . . .152
4.3.1. Zarządzanie zakupami dokładnie na czas .. . . .152
4.3.2. Zarządzanie produkcją dokładnie na czas (JIT) .. . .159
4.3.3. Zarządzanie zapasami i analiza łańcucha dostaw . .163
4.3.4. Wpływ zarządzania zapasami metodą JIT na wynik finansowy. .164
4.4. Zarządzanie przy wykorzystaniu teorii ograniczeń (TOC). .168
4.4.1. Podstawy optymalizacji w warunkach ograniczeń . 168
4.4.2. Miary operacyjne w teorii ograniczeń . .. .175
4.4.3. Proces usprawniania działalności według teorii ograniczeń .. . .177
4.5. Problemy i pytania kontrolne ..183
4.6. Zadania .. . . . .184
4.7. Literatura zalecana . .. .185
Rozdział 5. Analiza rentowności (Irena Sobańska) . .. .186
5.1. Analiza progu rentowności .. .186
5.1.1. Analiza zmian sprzedaży . .. .194
5.1.2. Ocena skutków zmiany cen .. . .195
5.2. Dźwignia operacyjna . .. . . 196
5.3. Analiza zmian w strukturze kosztów .. . .201
5.4. Próg rentowności – struktura wieloasortymentowa . .. . .206
5.5. Ograniczenia i rozszerzenie zakresu analizy progu rentowności .. .210
5.6. Problemy i pytania kontrolne . .. . . .212
5.7. Zadania . . . ..213
5.8. Literatura zalecana . . .. . .214
Rozdział 6. Decyzje (Irena Sobańska) . . ..215
6.1. Decyzje w zarządzaniu tradycyjnym przedsiębiorstwem .. .215
6.2. Decyzje: „przyjąć czy odrzucić zamówienie” .. .221
6.3. Decyzje: „kupować czy produkować u siebie” . .. 227
6.4. Problemy decyzyjne z obszaru produkcji i sprzedaży . .. .230
6.4.1. Decyzje: układania optymalnego planu sprzedaży (struktura wieloasortymentowa). .
. . 230
6.4.2. Decyzja: czasowe wstrzymanie produkcji .. . .236
6.5. Decyzje w szczupłym przedsiębiorstwie .. . .237
6.6. Decyzje: „przyjąć czy odrzucić” . . .. . .238
6.7. Decyzje: „kupować czy produkować u siebie” . .. . . .239
6.8. Decyzje typu outsourcing . .. . . .240
6.9. Ceny . .. . . . .242
6.9.1. Klasyczne formuły cenowe – podejście operacyjne .. .242
6.9.2. Formuła ceny „koszt plus zysk od kapitału” .. . . .246
6.9.3. Formuła ceny oparta na marży brutto . . ..248
6.9.4. Formuła ceny oparta na wartości – podejście strategiczne .. .250
6.10. Problemy i pytania kontrolne .. .251
6.11. Zadania . .252
6.12. Literatura zalecana . .. .254
Rozdział 7. Decyzje w warunkach ryzyka i niepewności (Przemysław Czajor) ..
.255
7.1. Niepewność a ryzyko .. .255
7.2. Rachunek prawdopodobieństwa w procesie podejmowania decyzji .. . .259
7.2.1. Prawdopodobieństwo i prawdopodobieństwo warunkowe . .. . .259
7.2.2. Prawdopodobieństwo obiektywne i subiektywne ..262
7.2.3. Wartość oczekiwana .. . .262
7.3. Pomiar ryzyka .. . .266
7.3.1. Miary zmienności . . . .. . . .267
7.3.2. Miary wrażliwości . . .. . . . .272
7.3.3. Miary zagrożenia . .. . .272
7.4. Analiza progu rentowności w warunkach ryzyka . . .. .273
7.5. Alternatywne kryteria wyboru w warunkach ryzyka i niepewności .. .277
7.6. Wartość informacji. Informacja doskonała i informacja niedoskonała . . . 280
7.7. Drzewa decyzyjne w procesie podejmowania decyzji w warunkach ryzyka . . . 282
7.8. Pomiar ryzyka z punktu widzenia tworzenia wartości przedsiębiorstwa . . . . 300
7.9. Problemy i pytania kontrolne . . .. . .302
7.10. Zadania . . .. .303
7.11. Literatura zalecana . . .. . .304
Rozdział 8. Planowanie i analiza projektów inwestycyjnych (Tomasz Wnuk-Pel)..
.305
8.1. Rola budżetowania nakładów kapitałowych .. . . .305
8.1.1. Miejsce budżetowania nakładów kapitałowych .. .305
8.1.2. Rodzaje projektów inwestycyjnych . .308
8.1.3. Etapy budżetowania kapitałowego ..309
8.2. Metody oceny opłacalności inwestycji . .. .309
8.2.1. Księgowa stopa zwrotu (ARR) . ..310
8.2.2. Okres zwrotu (Paybeck) .. . . .311
8.2.3. Procent składany i dyskontowanie .. . .313
8.2.4. Zdyskontowany okres zwrotu (Discounted Paybeck) ..319
8.2.5. Wartość bieżąca netto (NPV) . .321
8.2.6. Indeks zyskowności (PI) .. . .323
8.2.7. Wartość końcowa netto (NTV) . .. . . .324
8.2.8. Wewnętrzna stopa zwrotu (IRR) . . .. . . .326
8.2.9. Zmodyfikowana wewnętrzna stopa zwrotu (MIRR) . . ..330
8.2.10. Porównanie metod oceny opłacalności inwestycji. . .332
8.3. Szacowanie przepływów pieniężnych projektu .. . 333
8.3.1. Istotne przepływy pieniężne projektu. . . .333
8.3.2. Przepływy pieniężne netto w fazie uruchomienia ..337
8.3.3. Przepływy pieniężne netto w fazie eksploatacji . . 339
8.3.4. Przepływy pieniężne netto w fazie likwidacji . . .. .340
8.3.5. Porównywanie projektów o różnych okresach eksploatacji ..347
8.3.6. Uwzględnienie opcji strategicznych i wartości zaniechania realizacji projektu .
... 350
8.3.7. Inflacja w analizie opłacalności inwestycji ..... 352
8.4. Analiza ryzyka w preliminowaniu inwestycji ..... 354
8.4.1. Analiza wrażliwości ..... 355
8.4.2. Analiza scenariuszy... 357
8.4.3. Analiza drzewa decyzyjnego ... 361
8.4.4. Wpływ zaniechania i opóźnienia realizacji na ryzyko projektu ... 363
8.4.5. Uwzględnianie ryzyka w decyzjach inwestycyjnych .. . 365
8.5. Ustalanie optymalnego preliminarza inwestycji ..... 367
8.5.1. Wyznaczanie krzywej możliwości inwestycyjnych (IOS) 367
8.5.2. Wyznaczanie krańcowego kosztu kapitału (MCC) 369
8.5.3. Ustalanie optymalnego preliminarza inwestycji .... 370
8.6. Zarządzanie projektem inwestycyjnym ...... 371
8.7. Problemy i pytania kontrolne ...... 372
8.8. Zadania .... 372
8.9. Literatura zalecana .... 377
8.10. Załączniki ..... 378
Rozdział 9. Pomiar dokonań (Jan Michalak)... 382
9.1. Istota, założenia, elementy systemu pomiaru dokonań .... 382
9.2. Czynniki warunkujące przedmiot pomiaru dokonań... 387
9.3. Mierniki pomiaru dokonań .... 391
9.4. Podmioty pomiaru dokonań. 394
9.5. Pomiar dokonań za pomocą mierników finansowych ....... 398
9.6. Pomiar dokonań w warunkach decentralizacji .... 404
9.7. Wielokryterialne systemy pomiaru dokonań .... 419
9.7.1. Tableau de Bord ......... 420
9.7.2. Zbilansowana karta wyników (Balanced Scorecard) ..... 421
9.7.3. Perspektywa finansowa ...... 425
9.7.4. Perspektywa klienta .... 428
9.7.5. Perspektywa procesów wewnętrznych .. 432
9.7.6. Perspektywa rozwoju ..... 438
9.8. Mapy strategii i kaskadowanie zbilansowanej karty wyników .... 442
9.9. Ewolucja i ocena zbilansowanej karty wyników ... 444
9.10. Problemy i pytania kontrolne ..... 447
9.11. Zadania ... 448
9.12. Literatura zalecania ...... 449
Rozdział 10. Tworzenie i pomiar wartości (Marcin Michalak) ..... 450
10.1. Wartość przedsiębiorstwa jako nadrzędny cel zarządzania współczesnym
biznesem ..... 450
10.1.1. Wartość dla akcjonariusza (właścicieli kapitału) .. 451
10.1.2. Wartość dla wszystkich zainteresowanych stron .... 452
10.1.3. Wartość dla klienta jako warunek tworzenia wartości przedsiębiorstwa .. 454
10.2. Organizacja systemu rachunkowości zarządczej zorientowanej na tworzenie i pomiar
wartości przedsiębiorstwa. . .456
10.2.1. Istota wartości przedsiębiorstwa . . .. . . .456
10.2.2. Istota systemów zarządzania zorientowanych na wartość (VBM) . 462
10.2.3. Determinanty tworzenia wartości przedsiębiorstwa. . .482
10.2.4. Integracja narzędzi strategicznej rachunkowości zarządczej w procesie tworzenia
wartości ... . .485
10.2.5. Rola specjalisty rachunkowości zarządczej we wdrażaniu i realizacji VBM . . . .
.487
10.3. Systemy motywacyjne zorientowane na proces tworzenia wartości .. .489
10.4. Integracja systemów rachunkowości zarządczej i rachunkowości finansowej wokół
procesu pomiaru i komunikowania wartości przedsiębiorstwa .494
10.5. Problemy i pytania kontrolne .. .502
10.6. Zadania . . .. . .503
10.7. Literatura zalecana . . . .. . . . . .504
Rozdział 11. Zarządzanie według działań (Tomasz Wnuk-Pel) . .. .505
11.1. Wprowadzenie .. .505
11.2. Analiza działań .. . .508
11.2.1. Wyodrębnianie procesów i działań . . 508
11.2.2. Kryteria klasyfikacji działań . . 512
11.2.3. Analiza nośników kosztów działań .. . . .518
11.3. Wielowymiarowa analiza rentowności . . . . ..521
11.3.1. Analiza rentowności produktów i grup produktów . . .. .521
11.3.2. Analiza rentowności klientów i grup klientów .. . .531
11.3.3. Analiza rentowności jednostek wewnętrznych i kanałów dystrybucji.541
11.4. Budżetowanie według działań (ABB) ..543
11.4.1. Wprowadzenie . .. . .543
11.4.2. Sporządzanie budżetów kosztów działań .. .546
11.4.3. Analiza i interpretacja odchyleń kosztów działań . . ..549
11.5. Rachunek kosztów działań sterowany czasem (TDABC) . .. .553
11.6. Wdrażanie zarządzania według działań. .558
11.7. Problemy i pytania kontrolne .. . . .560
11.8. Zadania . .. .561
11.9. Literatura zalecana .. .564
Rozdział 12. Perspektywa międzynarodowa (Irena Sobańska) . .. . .565
12.1. Specyfika i uwarunkowania biznesu międzynarodowego 565
12.2. Struktura organizacyjna . .. .567
12.3. Centralizacja i decentralizacja . .. . .571
12.4. Problemy pomiaru dokonań . . ..577
12.5. Ceny transferowe . .. .580
12.6. Rachunek kosztów produktów . .. . .584
12.7. Problemy i pytania kontrolne . .. . . 587
12.8. Literatura zalecana. . .588
Rozdział 13. Aspekt ekologiczny (Przemysław Kabalski)..589
13.1. Ekoefektywność jako strategia przedsiębiorstwa . .. . . .589
13.2. Koszty środowiskowe . . . .. . . .591
13.2.1. Istota i modele kosztów środowiskowych .. . . .591
13.2.2. Raporty o kosztach środowiskowych . . .. . .597
13.2.3. Koszty środowiskowe a kalkulacja kosztów .. . .602
13.3. Środowiskowy cykl życia produktu i jego analiza .. .605
13.4. Podejście Lean . .. .607
13.5. Strategiczny pomiar efektów środowiskowych. . .608
13.6. Kwestie środowiskowe w sprawozdaniach finansowych arola rachunkowości zarządczej.
. ... . .612
13.7. Problemy i pytania kontrolne .. .614
13.8. Zadania . .. . . . .614
13.9. Literatura zalecana . . .. . . .615
Rozdział 14. Rozwój rachunkowości zarządczej w Polsce po 1990 r. (Irena
Sobańska) .. .. . . .616
14.1. Rachunkowość zarządcza w aspekcie zmian w regulacjach rachunkowości
..616
14.2. Praktyka rachunkowości zarządczej – wyniki badań .. .619
14.2.1. Charakterystyka materiału empirycznego .. . . .619
14.2.2. Wyniki badań .. . .620
14.3. Rachunkowość zarządcza a MSR/MSSF . .. .629
14.3.1. MSR 1 Prezentacja sprawozdań finansowych . . .. . .631
14.3.2. MSR 2 Zapasy . .. . .632
14.3.3. MSR 11 Umowa o usługę budowlaną . . 633
14.3.4. MSSF 8 Segmenty operacyjne .. .634
14.3.5. MSR 16 Rzeczowe aktywa trwałe .. . . .634
14.3.6. MSSF 5 Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży oraz działalność zaniechana ..
635
14.3.7. MSR 36 Utrata wartości aktywów . . .. . .635
14.3.8. MSR 38 Wartości niematerialne . .. . .636
14.3.9. MSR 34 Śródroczna sprawozdawczość finansowa . ..636
14.4. Problemy i pytania kontrolne . . .. . .637
14.5. Zadania . . .638
14.6. Literatura zalecana . ..640
Odpowiedzi do zadań (liczby kontrolne). .641
Bibliografia .. . .649
Indeks . . .. . .657
668 stron, B5, oprawa miękka
- 
- 
-