W latach sześćdziesiątych, jak większość młodych Amerykanów, Michael Walzer
protestował przeciwko wojnie w Wietnamie. Z perspektywy czasu jednak ocenia ów protest
jako zupełnie bezrefleksyjny. Agresja, neutralność, prawa jeńców i cywilów, zbrodnie
wojenne, prawo do ingerencji – wiele pojęć w całkowitym chaosie. I właśnie
zaniepokojenie związane z własnym, moralnie ugruntowanym, lecz intelektualnie ubogim,
stosunkiem wobec wojny zrodziło potrzebę napisania niniejszej książki.
Walzer przygląda się wojnie, trzymając się bardzo blisko żywej historii:
marokańscy żołnierze walczący w 1943 r. we Włoszech z armią Wolnej Francji,
Hiszpanie mordujący Kubańczyków w 1898 r., Amerykanie bombardujący Koreę w 1952 r.,
Niemcy oblegający Leningrad w 1941 r. Czytelnik ma nieustannie przed oczami konkretne
zdarzenia, opisane bez ogródek, a dobrane tak, by pokazać specyfikę i złożoność
różnych sytuacji wojennych.
W klarownych wywodach autor analizuje źródła i typy konfliktów zbrojnych, środki
walki, sytuację żołnierzy, najemników i rycerzy w różnych czasach, zagadnienia
kapitulacji i ataku prewencyjnego, problem ingerencji w kulturę kraju okupowanego itd.
Nie kończy jednak na samym opisie. Wojny sprawiedliwe i niesprawiedliwe są punktem
wyjścia do kompletnej, uwzględniającej wiele perspektyw teorii wojny.
Opiniowana książka stanowi bardzo cenne źródło informacji i danych na temat
problemów związanych z wojną w stosunkach międzynarodowych. W kontekście istniejącej
w języku polskim literatury jest to praca oryginalna i niezmiernie użyteczna pod
względem poznawczym. Może stanowić doskonałą podstawę w procesie nauczania na
kierunkach politologicznych, zwłaszcza stosunkach międzynarodowych (kierunki
uniwersyteckie i szkolnictwo wojskowe) takich przedmiotów jak: studia strategiczne,
polityka bezpieczeństwa państw, nauka o wojnie, międzynarodowe stosunki wojskowe,
międzynarodowe stosunki polityczne. Książka jest godna polecenia szerokiemu gronu
odbiorców – od studentów, poprzez specjalistów wojskowych, profesjonalnych
polityków, po filozofów i etyków. Ogromną zaletą dzieła jest jego
ogólnohumanistyczny i interdyscyplinarny charakter. Nie bez znaczenia jest także
klarowność wykładu, zwięzłość, a zarazem bogactwo opisu i wyjaśnień.
/fragment recenzji wydawniczej dr. hab. Stanisława Bielenia/
Spis treści:
Przedmowa do wydania czwartego
Przedmowa
Podziękowania
Część I. RZECZYWISTOŚĆ MORALNA WOJNY
I. Przeciw "realizmowi"
Argument realistyczny
Dialog melijski
Strategia a moralność
Relatywizm historyczny
Trzy ujęcia bitwy pod Azincourt
II. Zbrodnia wojny
Logika wojny
Argument Carla von Clausewitza
Granica zgody
Tyrania wojny
Generał Sherman i spalenie Atlanty
III. Reguły wojny
Równość moralna żołnierzy
Przypadek generałów Hitlera
Dwa rodzaje reguł
Konwencje wojenne
Przykład kapitulacji
Część II. TEORIA AGRESJI
IV. Prawo i porządek w społeczności międzynarodowej
Agresja
Uprawnienia wspólnot politycznych
Przypadek Alzacji i Lotaryngii
Paradygmat legalistyczny
Kategorie niezbywalne
Karol Marks i wojna francusko-pruska
Argument na rzecz polityki ustępstw
Czechosłowacja i zasada monachijska
Finlandia
V. Antycypacje
Wojna prewencyjna a równowaga sił
Wojna o sukcesję hiszpańską
Uderzenia wyprzedzające
Wojna sześciodniowa
VI. Interwencje
Samostanowienie i samodzielność
Argument Johna Stuarta Milla
Secesja
Rewolucja węgierska
Wojna domowa
Wojna amerykańska w Wietnamie
Interwencja humanitarna
Kuba 1898, Bangladesz 1971
VII. Cele wojny a waga zwycięstwa
Kapitulacja bezwarunkowa
Polityka aliantów podczas II wojny światowej
Sprawiedliwość porozumień pokojowych
Wojna koreańska
Część III. KONWENCJE WOJENNE
VIII. Środki wojenne a znaczenie dobrej walki
Użyteczność i proporcjonalność
Argument Henry'ego Sidgwicka
Prawa człowieka
Gwałt na kobietach włoskich
IX. Nietykalność niewalczących a konieczność wojskowa
Status jednostek
Nadzy żołnierze
Natura konieczności (1)
Wojna podmorska: sprawa "Laconii"
Podwójny skutek
Bombardowanie w Korei
Bombardowanie okupowanej Francji i rajd na Vemork
X. Wojna przeciw cywilom: oblężenia i blokady
Przymus i odpowiedzialność
Oblężenie Jerozolimy w 72 roku p.n.e
Prawo wyjścia
Oblężenie Leningradu
Branie na cel a zasada podwójnego skutku
Brytyjska blokada Niemiec
XI. Wojna partyzancka
Opór wobec okupacji wojskowej
Atak partyzancki
Uprawnienia partyzantów
Uprawnienia zwolenników cywilnych
Amerykańskie "zasady walki" w Wietnamie
XII. Terroryzm
Kodeks polityczny
Populiści rosyjscy, IRA i banda Sterna
Kampania zamachów Wietkongu
Przemoc i wyzwolenie
Jean Paul Sartre i bitwa o Algier
XIII. Działania odwetowe
Odstraszanie bez odpłaty
Jeńcy FSW w Annecy
Problem działań odwetowych w czasie pokoju
Atak na Khibye i rajd na Bejrut
Część IV. DYLEMATY WOJNY
XIV. Zwycięstwo a walka zgodna z regułami
"Głupia rycerskość"
Przewodniczący Mao i bitwa nad rzeką Hung
Skala ruchoma i argument odwołujący się do sytuacji ekstremalnych
XV. Agresja a neutralność
Prawo do neutralności
Natura konieczności (2)
Gwałt na Belgii
Skala ruchoma
Winston Churchill i neutralność Norwegii
XVI. Stan najwyższego zagrożenia
Natura konieczności (3)
Uchylanie reguł wojny
Decyzja o bombardowaniu miast niemieckich
Granice kalkulacji
Hiroszima
XVII. Odstraszanie nuklearne
Problem gróźb niemoralnych
Ograniczona wojna jądrowa
Argument Paula Ramseya
Część V. PROBLEM ODPOWIEDZIALNOŚCI
XVIII. Zbrodnia agresji: przywódcy polityczni a obywatele
Świat funkcjonariuszy
Norymberga: "proces ministerstw"
Odpowiedzialność demokratyczna
Naród amerykański a wojna wietnamska
XIX. Zbrodnie wojenne: żołnierze i ich dowódcy
W ferworze walki
Dwa podejścia do zabijania jeńców
Rozkazy przełożonych
Masakra w My Lai
Odpowiedzialność dowództwa
General Bradley i bombardowanie Saint-Ló
Przypadek generała Yamashity
Natura konieczności (4)
Pozbawienie czci Arthura Harrisa
Konkluzja
Posłowie: niestosowanie przemocy a teoria wojny
Indeks nazwisk
Indeks rzeczowy
452 strony, A5, oprawa miękka
-