Książka podejmuje aktualną na świecie oraz coraz bardziej w Polsce dyskusję na
temat znaczenia doświadczania własnego ciała dla funkcjonowania psychologicznego
człowieka. Przedstawiono próbę definicji, a w ramach regulacyjnej funkcji Ja
cielesnego, wyodrębniono dwa aspekty zachowania – komfort w kontaktach fizycznych i
zdolność do ochrony własnego ciała.
Autorka prezentuje pojęcie „silnego” i „słabego” Ja fizycznego, wskazując na
czynniki leżące u podłoża tych dwóch wzorców oraz analizę czynników
odpowiedzialnych za rozwój Ja cielesnego. Użycie pojęcia Ja cielesnego do
wyjaśnienia zachowań codziennych, powszechnych, może być oceniane jako nowatorskie.
- Z recenzji prof. UAM dr hab. Wojciecha Poznaniaka:
Autorka książki dała się poznać jako psycholog dokonujący trafnych
i interesujących diagnoz odnoszących się do Ja cielesnego człowieka, traumy i
przywiązania, a także dojrzały, krytyczny analityk literatury z zakresu tej
problematyki. Na szczególną uwagę zasługują pomysły aplikacyjne dotyczące
psychoterapii
i profilaktyki zaburzeń w doświadczaniu własnego ciała.
Z recenzji prof. UAM dr hab. Anny Suchańskiej:
Po książkę powinno sięgnąć szerokie grono odbiorców zainteresowanych dociekaniem
źródeł
i przejawów zakłóceń samoregulacji; przede wszystkim badaczy – psychologów,
pedagogów, lekarzy. Jej adresatami są także osoby, które nie zajmują się tą
dziedziną profesjonalnie,
ale poszukują wiedzy pozwalającej im lepiej rozumieć własne funkcjonowanie. Pragną
bardziej refleksyjnie spojrzeć na swoje – czasem niepokojące – doznania fizyczne,
rozdrażnienie, zmiany nastroju czy wreszcie napięcie w sytuacjach fizycznej bliskości z
innymi ludźmi.
Dzięki rosnącej samoświadomości mógł zwiększyć szanse radzenia sobie z tymi
problemami.
Spis treści:
Wprowadzenie
Część teoretyczna
Rozdział 1. Znaczenie cielesności dla funkcjonowania człowieka
1.1. Ciało jako obiekt w przestrzeni. Koncepcja schematu własnego ciała
1.2. Ciało jako przedmiot własnego poznania
1.3. Ciało jako przedmiot własnej oceny
1.4. Świadomość doznań płynących z ciała
1.4.1. Koncepcja barierowości Fishera i Clevelanda
1.4.2. Teorie wyjaśniające zjawisko interocepcji
1.5. Ja cielesne jako podstawa tożsamości
1.5.1 .Doznania cielesne jako podstawa poczucia siebie w koncepcji Wiliama
Jamesa
i Gordona W. Allporta
1.5.2. Ja fizyczne – ujęcie rozwojowe
1.5.2.1. Rozwój Ja cielesnego w teoriach
psychodynamicznych
1.5.2.2. Przywiązanie jako determinanta zdolności
regulacyjnych
1.6. Podsumowanie
Rozdział 2. Trauma jako czynnik ryzyka dla zaburzeń w doświadczaniu ciała
2.1. Definicja traumy
2.2. Typologia zdarzeń traumatycznych
2.3. Problem diagnozy traumy chronicznej i incydentalnej
2.4. Skutki traumy chronicznej i incydentalnej
2.4.1. Fragmentaryczne odtwarzanie wspomnień związanych z traumą
(zaburzenia pamięci)
2.4.2. Funkcjonowanie emocjonalne
2.4.3. Somatyzacja
2.4.4. Stan dysocjacji
2.4.5. Zmienione spostrzeganie własnej osoby
2.4.6. Zmienione doświadczanie ciała
2.5. Teorie wyjaśniające nieprawidłowe doświadczanie własnego ciała u ofiar
traumy
2.5.1. Teorie neurofizjologiczne oraz psychologiczne tłumaczące zmiany w
doznawaniu bodźców płynących z otoczenia
2.5.2. Somatosensoryczna organizacja „wspomnień” traumy – teoria
poziomów wspomnień Perrego oraz zaburzonej konsolidacji śladów pamięciowych van der
Kolka
2.6. Czynniki warunkujące rozwój zaburzeń na skutek doświadczenia traumy
2.6.1. Czynniki sytuacyjne
2.6.2. Czynniki podmiotowe
2.7. Podsumowanie
Rozdział 3. Próba konceptualizacji pojęcia Ja cielesnego
3.1. Propozycja definicji Ja cielesnego
3.2. Rozwój Ja cielesnego
3.2.1. Schematy sensomotoryczne a rdzenne poczucie siebie
3.2.2. Reprezentacja słowna stanu cielesnego
3.2.3. Złożona interpretacja własnego stanu – ujęcie rozwojowe
3.3. Próba konceptualizacji regulacyjnej roli Ja cielesnego
3.3.1. Ja cielesne a relacje z innymi ludźmi
3.3.2. Ja cielesne a kompetencja samoopiekuńcza
3.4. Silne i słabe Ja cielesne wżyciu dorosłym
3.4.1. Opis silnego Ja cielesnego
3.4.2. Opis słabego Ja cielesnego
3.4.3. Mechanizmy wyjaśniające dysfunkcje Ja cielesnego
3.5. Podsumowanie Ja cielesne w kontekście traumy i relacji przywiązania – model
teoretyczny
Część empiryczna
Rozdział 4. Ja cielesne w kontekście traumy i relacji przywiązania – metodologia
badań własnych
4.1. Problemy badawcze i hipotezy
4.2. Zmienne i ich operacjonalizacja
4.2.1. Zmienne zależne
4.2.2. Zmienne niezależne
4.3. Narzędzia badawcze
4.3.1. Narzędzia używane w badaniach psychologicznych
4.3.1.1. Kwestionariusz doświadczeń w bliskich
związkach
4.3.1.2. Estezjometr Semmes iWeinsteina
4.3.2. Narzędzia oraz procedury badawcze przygotowane na użytek
prowadzonych badań
4.3.2.1. Kwestionariusz Ja cielesnego
4.3.2.2. Kwestionariusz doświadczeń traumatycznych
4.3.2.3. Procedura hiperwentylacji i dotyku
interpersonalnego
4.3.2.5. Badanie zdolności do interpretacji własnego
stanu
4.3.2.6. Urządzenie typu TempTest do badania progów
bólu
4.4. Plan i organizacja badań
4.4.1. Etap przygotowawczy
4.4.2. Badania przesiewowe. Dobór i charakterystyka grupy badawczej
4.4.3. Badania właściwe
4.4.4. Procedura posteksperymentalna
Rozdział 5. Wyniki badań
5.1. Deklaratywne Ja cielesne – rozkład zmiennej zależnej w całej badanej grupie
5.1.1. Deklaratywne Ja cielesne a czynnik płci
5.2.Wewnętrzne zależności między zmiennymi odnoszącymi się do Ja cielesnego
5.2.1. Wewnętrzne zależności między aspektami deklaratywnego Ja
cielesnego
5.2.2. Wewnętrzne zależności między aspektami procesualnego Ja
cielesnego
5.2.3. Deklaratywne a procesualne Ja cielesne
5.3. Ja cielesne a komfort w sytuacji bliskości fizycznej innych osób i ochrona
ciała
5.3.1. Deklaratywne Ja cielesne a komfort w sytuacji bliskości
fizycznej innych osób
i ochrona ciała
5.3.2. Procesualne Ja cielesne a komfort w sytuacji bliskości fizycznej
innych osób i ochrona ciała
5.4. Ja cielesne, komfort w sytuacji bliskości fizycznej innych osób oraz ochrona
ciała
w kontekście traumy i reprezentacji relacji przywiązania
5.4.1. Deklaratywne Ja cielesne a trauma i reprezentacja relacji
przywiązania
5.4.2. Procesualne Ja cielesne a trauma i reprezentacja relacji
przywiązania
5.4.2.1. Próg bólu i dotyku a trauma i reprezentacja
relacji przywiązania
5.4.2.2. Doznawanie bodźców płynących z ciała a
trauma i reprezentacja relacji przywiązania
5.4.3. Komfort w sytuacji bliskości fizycznej innych osób, ochrona
ciała a trauma
i reprezentacja relacji przywiązania
Rozdział 6. Wnioski i dyskusja
Rozdział 7. Zakończenie
Bibliografia
Załącznik. Kwestionariusz Ja cielesnego (wersja dla kobiet)
264 strony, miękka oprawa