APORIE SAMOWIEDZY PIŁAT R. Księgarnia

Aporie samowiedzy

Pragnienie poznania samego siebie jest prawdopodobnie tak dawne jak myślący człowiek. Długa tradycja zachodniej filozofii nadała temu pragnieniu sens imperatywu.

Od stuleci słyszymy, że bez samowiedzy nie zachowamy tożsamości, nie zdobędziemy moralnej kompetencji ani nie osiągniemy szczęścia. Samowiedza ma nas stawiać w sytuacji zobowiązania wobec samych siebie, ma nas skłonić do przyjęcia obowiązku bycia sobą w prawdzie o samym sobie. Lecz ten ideał jest pełen sprzeczności wynikających z samej istoty refleksji.

Ilekroć samopoznający się podmiot osiąga jakiś sukces w rozeznaniu własnej cechy, czynu czy uczucia, natychmiast staje przed pytaniem: Kim jestem ja, który zdobył owo rozeznanie w samym sobie? Co znaczy dla mnie mój nowy stan samowiedzy?

Głęboka aporetyczność samopoznania wywołuje zwątpienie. Być może prawda o sobie samym po prostu nie istnieje, a ideał samopoznania jest filozoficznym złudzeniem. Z drugiej strony jednak – i jest to punkt widzenia przedstawiony w książce – samopoznanie jest ideałem, który właśnie z napotkanych sprzeczności wydobywa podmiot w jego nowej, dojrzałej postaci – podmiot ironicznej samowiedzy. Po każdej porażce refleksji pozostajemy w stanie ironicznej samoświadomości, opisując sami siebie w języku, z którym się już nie utożsamiamy. Lecz jest ironia twórcza i świadoma, nie działa niszcząco w ukryciu, lecz przyczynia się do realizacji najważniejszego dążenia filozofii – podniesienia tego, co nas kształtuje, na poziom racjonalnego sądu, który kształtujemy my sami.

I. Wstęp

Ideał samowiedzy
Aporetyczność samowiedzy
Aporie samowiedzy omówione w tej książce

II. Przyczyny aporetyczności samowiedzy

Aporie samowiedzy jako nieunikniony skutek refleksji
Samowiedza bez aporii, czyli praktyczny ideał kierowania sobą

III. APORIA PIERWSZA: Znaczenie zaimka „ja”

Zaimek „ja” jako quasi-wskaźnik
Próby znalezienia ekwiwalentnego podstawienia „ja”
Próba rozwiązania fenomenologicznego

IV. APORIA DRUGA: Dialektyka samooskarżenia i samousprawiedliwienia

Dialektyka samooceny w Wyznaniach św. Augustyna
Samoocena i lęk
Dialektyka punktu widzenia
Postawa ironiczna jako wyjście z aporii samooceny

V. APORIA TRZECIA: Nieuchwytność przedmiotu refleksji

Samowiedza jako modyfikacja
Podmiot refleksyjny jako podmiot samowiedzy
Zanikanie podmiotu refleksyjnego

VI. APORIA CZWARTA: Zła wiara

Ontologia samowiedzy
Krytyka pojęcia złej wiary

VII. APORIA PIĄTA: Omylność i wewnętrzny autorytet

Fenomenologiczne ujęcie omylności samopoznania
Analityczne ujęcie omylności samopoznania

VIII. APORIA SZÓSTA: Perspektywa drugiej osoby

Deliberatywna wolność i samowiedza
Perspektywa drugiej osoby jako wewnętrzny autorytet
Dwoista natura perspektywy drugoosobowej
Intencjonalne i kognitywne podstawy perspektywy drugoosobowej

IX. APORIA SIÓDMA: Samowiedza a system nerwowy

Od naturalistycznej redukcji do eliminacji samowiedzy

X. APORIA ÓSMA: Przypisywanie sobie działań

Brak przejścia od askrypcji ogólnej do jednostkowej
Niemożliwość ustalenia własnej odpowiedzialności
Niemożliwość ustalenia sprawstwa

XI. APORIA DZIEWIĄTA: Samozakłamanie

Paradoksalność samooszustwa
Samowiedza i logika zmiany przekonań

XII. APORIA DZIESIĄTA: Normatywność

Normatywność jako zobowiązanie przez własną rację
Problematyczne źródła poczucia tożsamości

XIII. APORIA JEDENASTA: Samoświadomość

Czy świadomość jest zorganizowana hierarchicznie?
Przeżycie samoświadomości
Samoświadomość i język

XIV. APORIA DWUNASTA: Słaba wola

Zagadka niepowściągliwości
Wiedza działającego o samym sobie
Działania nieudane
Jak wiele podmiotu zawiera się w działaniu?

XV. APORIA TRZYNASTA: Znajomość własnych uczuć

Propozycje rozwiązań Proustowskiej aporii

XVI. ZAKOŃCZENIE: Samowiedza pogodzona z aporią

Literatura cytowana

324 strony, Format: 12.5x19.0cm, oprawa miękka

Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy,
czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.