Moskwa olimpijska
studium semiotyczne
Moskiewska olimpiada to dla Polaków przede wszystkim „gest Kozakiewicza” – i
gdyby przeprowadzać terenowe badania nad obecnością igrzysk 1980 roku w polskiej
pamięci, gest ten zapewne zdominowałby wszelkie inne treści. Niektórzy pamiętaliby
olimpijskiego misia, niektórzy – śmierć i pogrzeb Włodzimierza Wysockiego. Zapewne
mało kto byłby w stanie wymienić to, co w igrzyskach winno się wydawać
najistotniejszym – sukcesy sportowców. Oczywiście poza złotem samego Władysława
Kozakiewicza, o którym pamiętamy dzięki słynnym kadrom jego triumfu i wyzywającej
konfrontacji z nastrojami nieprzychylnie nastrojonej publiczności.
Dzięki pracy Oleny Kowalenko dowiadujemy się, w jaki sposób olimpiada wryła się w
pamięć moskwian: dostępnością kiełbasy, dżinsów i Fanty w szklanych butelkach.
To jednak tylko – choć fascynujący – margines jej książki, poświęconej
głównie badaniu miejsca radzieckiej stolicy w radzieckim dyskursie olimpijskim. Autorka
opisuje fenomen Moskwy olimpijskiej – czyli specyficznego systemu tekstów i
specyficznej semiosfery konkretnego wydarzenia o olbrzymim wymiarze propagandowym.
Moskwa olimpijska. Studium semiotyczne to nade wszystko wnikliwa analiza miejskich
narracji i metanarracji epoki breżniewowskiej. Praca pozwala zrozumieć, w jaki sposób o
sobie, o ZSRR i o komunizmie opowiadała ówczesna Moskwa.
Z recenzji dra hab. Jakuba Sadowskiego
Olena Kowalenko – doktorantka na Wydziale Historii i Dziedzictwa
Kulturowego Uniwersytetu
Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Absolwentka Wydziału Humanistyki Akademii
Kijowsko-Mohylańskiej (Ukraina) i Studiów Wschodnich na Uniwersytecie Warszawskim.
Zajmuje się sowietologią, antropologią kultury i semiotyką miasta.
Wstęp 7
Rozdział 1.
Dyskurs Igrzysk Olimpijskich 1980 roku 21
Definicja pojęć bazowych: dyskurs i tekst 21
Struktura dyskursu 27
Pojęcie tekstu. Znakowość i informacyjność 33
Klasyfikacje tekstów dyskursu 36
Rozdział 2.
Teksty oficjalne: gramatyka przestrzeni Moskwy 45
Filtry znaczeniowe 45
Obiekty sportowe – metonimia miasta 47
Redukcja historii – redukcja przestrzeni 52
Zmiana funkcji i denominacja przestrzeni 57
Hierarchizacja znaków 66
Transmisja komunikatów ideologicznych: przypadek Olimpijskogo putiewoditiela 67
Marginalizacja obiektów sportowych 75
Rozdział 3.
Teksty oficjalne: semantyka przestrzeni miejskiej 77
Centralność przestrzeni Moskwy 78
Metropolitalność 78
„Miasto o krok od komunizmu” 82
Centrum aksjologiczne 86Przestrzeń odnowiona 91
Odnowa – budownictwo jako tworzenie przestrzeni 91
Odnowa – renowacja jako mechanizm inkorporacyjny 95
Odnowa „rewolucyjna” i tworzenie podstaw nowego świata 99
Przestrzeń agonistyczna. Moskwa jako pole walki 104
Pole walki sportowej 105
Walka – współzawodnictwo socjalistyczne 111
Walka o kosmos 113
Rozdział 4.
Teksty nieoficjalne: Moskwa olimpijska w recepcji mieszkańców 117
Gramatyka przestrzeni miasta 119
Konsumencka tkanka Moskwy 119
„Zaopatrzeniowa” funkcja infrastruktury olimpijskiej 127
Semantyka przestrzeni miejskiej 131
„Kiełbasiane szczęście” 131
Komunizm implicite 134
Komunizm explicite 141
Zakończenie 145
Bibliografia 153
Indeks osób 161
166 stron, Format: 13.5x20.5cm, oprawa miękka