DROGI ROZWOJU OSOBOWOŚCI DZIECI I MŁODZIEŻY ŚWIĘCICKA M. RED. Księgarnia

Drogi rozwoju osobowości dzieci i młodzieży

Trzeci tom serii wydawniczej „Psychologia Kliniczna Dziecka i Rodziny”, praca zbiorowa.

Autorzy prezentują różne konteksty, w których można rozważać rozwój osobowości w okresie dzieciństwa i dorastania, i omawiają wybrane czynniki sprzyjające prawidłowemu rozwojowi oraz prowadzące do zakłóceń jego przebiegu.

W ośmiu rozdziałach tomu mowa jest o znaczeniu związków między naturą a kulturą, o roli przemian cywilizacyjnych w dalekiej przeszłości i we współczesnym świecie, o uwarunkowaniach rozwoju zdolności rozumienia własnych zachowań i działań innych ludzi, zagrożeniach związanych z wczesną utratą rodzica i z występowaniem u rodziców zaburzeń osobowości, mechanizmach kształtowania się specyficznego stylu motywacyjnego u dzieci z ADHD, a także o rozwoju cech psychopatycznych u dzieci i młodzieży.

1. Między naturą a kulturą, czyli o rozwoju osobowości
Piotr Oleś, Małgorzata Sobol-Kwapińska
Instytut Psychologii, Katolicki Uniwersytet Lubelski im. Jana Pawła II
Rozdział dotyczy wybranych prawidłowości rozwoju osobowości rozpatrywanych na trzech poziomach: podstawowych dyspozycji, charakterystycznych przystosowań i koncepcji siebie. Na poziomie dyspozycji pojawia się kwestia interakcji czynników genetycznych i środowiskowych. Interakcja ta pozwala wyjaśniać stałość i zmienność cech osobowości w dzieciństwie i adolescencji. Autorzy przedstawiają wyniki badań ukazujące różny stopień stałości poszczególnych cech w ciągu życia. Charakteryzują zjawiska sprzyjające ich stałości oraz przyczyniające się do zmian w ich nasileniu. Na poziomie charakterystycznych przystosowań ważny jest wpływ dzieciństwa na funkcjonowanie jednostki w adolescencji i dorosłości. Na podstawie wyników badań autorzy formułują możliwe wyjaśnienia wpływu wzorca przywiązania w dzieciństwie na charakter więzi emocjonalnych w dorosłości. Na poziomie koncepcji siebie odwołują się do kwestii tworzenia tożsamości narracyjnej. Zbudowanie historii życia wymaga znalezienia odpowiedzi na pytanie: „Kim jestem?” oraz powiązania osobistej przeszłości z teraźniejszością i przyszłością. Problemy adolescencji ogniskują się wokół kwestii samooceny, która – względnie wysoka w dzieciństwie – na ogół obniża się oraz istotnie różnicuje w okresie dorastania. Jeśli osobowość odpowiada za integrację myśli, uczuć i zachowań, to jakie reguły spajające wyróżnione poziomy o tym decydują? Próbę odpowiedzi na to pytanie zawiera autorski model kontrolowanej niespójności osobowości zarysowany w ostatniej części rozdziału.

2. Ewolucyjne i kulturowe źródła rozwoju osobowego: od wzajemności i dzielenia rytmu we wczesnej komunikacji dziecka z rodzicami do uczestniczenia w świecie społecznym
Eliza Kiepura
Zakład Wczesnej Interwencji Psychologicznej, Instytut Matki i Dziecka
Z prowadzonych od lat 70. ubiegłego wieku licznych badań nad wczesną komunikacją rodziców i niemowląt wynika, że dzieci przychodzą na świat z wrodzonymi zdolnościami do wchodzenia w intersubiektywny kontakt z wrażliwymi opiekunami. Z jednej strony ludzkie kompetencje komunikacyjne i leżące u ich podłoża subtelne mechanizmy (wzajemność, rytmiczność, muzyczność komunikacyjna) predysponują dzieci do dzielenia z rodzicami znaczeń i przyswajania kulturowej wiedzy; z drugiej – są głęboko zakorzenione w ewolucji. W rozdziale przedstawiono współczesną interdyscyplinarną wiedzę na temat analogii i wzajemnych powiązań zauważalnych w rozwoju ludzkich zdolności komunikowania się z innymi i aktywnego uczestniczenia w świecie społecznym i kulturowym na poziomie ontogenezy oraz filogenezy.

3. Technologia informacyjna, wiedza i osobowość
Maria Ledzińska
Wydział Psychologii, Uniwersytet Warszawski
Autorka zabiera głos w dyskusji nad trudami rozwoju osobowości, koncentruje przy tym uwagę na przeszkodach w budowaniu tego jej elementu, którym jest wiedza. W analizach odwołuje się do tezy o regulacyjnej roli wiedzy, która ułatwia jednostce orientację w sobie i otoczeniu, planowanie oraz podejmowanie działań. Kontekst analiz wyznacza charakterystyka przemian ogólnoświatowych, inspirowanych rozwojem technologicznym, a zawężonych do kulturowego oraz informacyjnego nurtu globalizacji.

4. „Pomyśl o mnie, mamo”. Relacja matka – dziecko jako kontekst rozwoju zdolności mentalizowania
Marta Białecka-Pikul, Marta Szpak
Instytut Psychologii, Uniwersytet Jagielloński
Celem autorek jest wskazanie na relację matka – dziecko jako istotny kontekst rozwoju dziecięcej wiedzy o stanach wewnętrznych (teorii umysłu, zdolności mentalizowania). Omówiono i porównano koncepcje Petera Fonagy’ego (Fonagy, 2006) oraz Elisabeth Meins (Meins i in., 2001, 1998, 2002, 2003), w których kluczową rolę w rozwoju dziecięcego rozumienia stanów mentalnych przypisuje się matczynej zdolności mentalizowania. Na zakończenie ukazano przykłady zastosowania modeli rozwoju mentalizacji zarówno w dziedzinie psychopatologii rozwojowej, jak i psychologii rozwoju.

5. Utrata rodzica w wyniku śmierci lub rozwodu jako czynnik ryzyka zaburzeń rozwoju osobowości
Magdalena Górska-Michałowska
Wydział Psychologii, Uniwersytet Warszawski
Rozdział poświęcono omówieniu roli utraty rodzica w wyniku śmierci lub rozwodu w zaburzeniu rozwoju osobowości. Oba te doświadczenia są traktowane jako ważny czynnik ryzyka pojawienia się trudności w wielu obszarach funkcjonowania dzieci i młodzieży. W najnowszych pracach dotyczących tej tematyki dominuje jednak stanowisko, że poziom przystosowania jednostki obniżają różne czynniki związane przede wszystkim ze środowiskiem rodzinnym, które poprzedzają utratę rodzica, towarzyszą jej lub następują po niej, a nie samo doświadczenie utraty. Z doniesień empirycznych wynika też, że rozwód prowadzi do poważniejszych następstw niż śmierć rodzica. Autorka rozdziału dokonała przeglądu badań dotyczących związku między doświadczeniem śmierci lub rozwodu rodziców w okresie dzieciństwa i dorastania a dwoma aspektami osobowości dzieci i młodzieży: poczuciem umiejscowienia kontroli oraz samooceną, które mogą wpływać na ich gorsze przystosowanie. Ponadto omówiła mechanizmy pomagające zrozumieć powiązanie utraty z zaburzeniem rozwoju osobowości. Koncepcją, która wydaje się szczególnie cenna dla wyjaśnienia tego związku, jest teoria przywiązania.

6. Osobowość dzieci i osobowość ich rodziców – perspektywa psychodynamiczna
Katarzyna Schier
Wydział Psychologii, Uniwersytet Warszawski
Autorka przedstawia związek między osobowością rodziców a osobowością ich dzieci. Teoretycznym punktem odniesienia jest teoria psychodynamiczna, a drogowskazem klinicznym Psychodynamic Diagnostic Manual, czyli klasyfikacja zaburzeń psychicznych, w której istotną rolę pełni ocena sposobów funkcjonowania psychicznego osoby. Mechanizmy połączeń między stanami umysłu rodziców i rozwojem określonych cech osobowości u ich dzieci ilustrowane są za pomocą przykładu klinicznego.

7. Zaburzenia samokontroli a styl motywacyjny u dzieci i młodzieży z objawami ADHD
Małgorzata Święcicka
Wydział Psychologii, Uniwersytet Warszawski
W rozdziale przedstawiono wyniki badań wskazujące na występowanie specyficznego stylu motywacyjnego u dzieci z ADHD oraz podjęto próbę wyjaśnienia leżących u jego podłoża mechanizmów. Pokazano, w jaki sposób zaburzenia samokontroli charakteryzujące dzieci z ADHD mogą wpływać na obniżanie motywacji do rozwiązywania zadań typu szkolnego oraz na tworzenie się w tej grupie dzieci specyficznych przekonań dotyczących możliwości osiągania przez nie kompetencji. Przedstawiono rozważania dotyczące sposobów motywowania dzieci z ADHD przez dorosłych. W odwołaniu do teorii społeczno-poznawczej Alberta Bandury oraz teorii samodeterminacji Richarda M. Ryana i Edwarda L. Deciego zasugerowano stosowanie oddziaływań znaczących dla kształtowania się u dzieci z ADHD cech osobowości sprzyjających dążeniu do rozwoju własnych kompetencji.

8. Cechy psychopatyczne u dzieci i młodzieży. Związki z dziecięcymi zachowaniami problemowymi i psychopatią u osób dorosłych
Milena Florczak-Perchel
Wydział Psychologii, Uniwersytet Warszawski; NSZOZ GOMED: Zakład Medycyny Hospicyjno-Paliatywnej oraz Zespół Domowej Opieki Paliatywno-Hospicyjnej dla Dorosłych i Dzieci
Małgorzata Gambin
Wydział Psychologii, Uniwersytet Warszawski, Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka”
W rozdziale tym omówiono współczesną koncepcję psychopatii u dzieci i młodzieży oraz doniesienia empiryczne dotyczące powiązań cech psychopatycznych z zachowaniami problemowymi obserwowanymi w dzieciństwie i okresie dorastania. Szczególną uwagę poświęcono opisowi możliwych związków między wymiarami osobowości składającymi się na psychopatię a zachowaniami antyspołecznymi i agresywnymi z uwzględnieniem różnorodności ich form i typów. Poruszono także kwestie stabilności cech psychopatycznych oraz czynników ryzyka i czynników ochronnych mających wpływ na ich rozwój.

152 strony, Format: 16.5x23.5cm, oprawa miękka

Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy,
czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.