Czworoksiąg (Tetrabiblos)
Klaudiusz Ptolemeusz z Aleksandrii (ok.100 – po 168 n.e.) kojarzy się dziś niemal
wyłącznie z obaloną dopiero przez Mikołaja Kopernika teorią geocentryczną w
astronomii. Tymczasem przez wieki był ceniony w całej Europie jako autorytet naukowy i
jedno z głównych źródeł wiedzy o osiągnięciach naukowych antyku.
Wśród wielu dziedzin, których dorobek usystematyzował i przedstawił we własnym
ujęciu – jak astronomia (Almagest), kartografia (Geografia) czy optyka – znalazło
się też miejsce dla astrologii. Traktat nazwany później Czworoksięgiem to autorska
synteza starożytnej tradycji tej dyscypliny. Ptolemeusz stawia astrologię na równi z
astronomią, jako jej praktyczny odpowiednik, i dowodzi, że owa materia podlega badaniu
rozumowemu. W miejsce wyjaśnień natury religijnej czy magicznej proponuje dla swych tez
racjonalne uzasadnienia, zgodne z ówczesnym stanem wiedzy o świecie. Przedsięwzięciem
tym starożytny uczony zapewnił astrologii prestiż, jakim cieszyła się przez wiele
następnych stuleci.
Czworoksiąg długo znany był przede wszystkim „z drugiej ręki”, poprzez
tłumaczenia łacińskie, tudzież komentarze i omówienia. Dopiero wiek XX przyniósł
naukowe edycje greckiego tekstu i opracowane na ich podstawie przekłady na języki
nowożytne. Dołącza do nich niniejsze wydanie – pierwsze dzieło Ptolemeusza
ukazujące się po polsku w przekładzie z greckiego oryginału.
Wykaz skrótów
Jarosław Włodarczyk – Polihistor z Aleksandrii
Grzegorz Muszyński – Czworoksiąg i jego polski przekład
CZWOROKSIĄG
Księga pierwsza
1. Wstęp
2. O tym, że da się osiągnąć wiedzę za pomocą astronomii,
oraz na ile jest to możliwe
3. O tym, że jest to również pożyteczne
4. O działaniu planet
5. O [planetach] dobroczynnych i złośliwych
6. O [planetach] męskich i żeńskich
7. O [planetach] dziennych i nocnych
8. O działaniu [planet] w układach względem Słońca
9. O działaniu gwiazd stałych
10. O porach roku
11. O odziaływaniu czterech kierunków [świata]
12. O [znakach] zwrotnikowych, równonocnych, stałych oraz
[znakach] o dwoistej postaci
13. O znakach męskich i żeńskich
14. O wzajemnych układach znaków zodiaku
15. O znakach rozkazujących i – odpowiednio – słuchających
16. O [znakach] spoglądających na siebie nawzajem, czyli
[znakach] o równej mocy
17. O [znakach] niezwiązanych ze sobą
18. O domach poszczególnych planet
19. O trójkątach
20. O wywyższeniach
21. O rozmieszczeniu rewirów
22. O miejscach i stopniach przynależnych poszczególnym
[planetom]
23. O obliczach, wozach i tym podobnych
24. O złączeniach, rozłączeniach i tym podobnych siłach
Księga druga
1. Klasyfikacja astrologii powszechnej
2. O cechach [mieszkańców] stref klimatycznych w ujęciu
ogólnym
3. O powinowactwach krain z trójkątami i planetami
4. Zestawienie krajów związanych z poszczególnymi znakami
5. Sposób postępowania przy sporządzaniu indywidualnych prognoz
na podstawie zaćmień
6. O ustalaniu krajów, których dotyczy zdarzenie
7. O czasie zajścia prognozowanych zdarzeń
8. O rodzajach bytów, których dotyczy zdarzenie
9. O postaci samego prognozowanego zdarzenia
10. O barwach zaćmień, komet i tym podobnych
11. O nowiu rocznym
12. O szczegółowych właściwościach znaków pod kątem ich
wpływu na stan pogody
13. O szczegółowym badaniu warunków pogodowych
14. O znaczeniu zjawisk pogodowych
Księga trzecia
1. Wstęp
2. O poczęciu i narodzinach
3. O wartości stopniowej horoskopu
4. Podział astrologii urodzeniowej
5. O rodzicach
6. O rodzeństwie
7. O płci męskiej i żeńskiej
8. O bliźniętach
9. O [płodach] potwornych
10. O [dzieciach] niezdolnych do życia
11. O długości życia
12. O wyglądzie i temperamencie ciała
13. O chorobach ostrych i przewlekłych schorzeniach ciała
14. O cechach duszy
15. O chorobach duszy
Księga czwarta
1. Wstęp
2. O powodzeniu materialnym
3. O randze społecznej
4. O rodzajach działalności zawodowej
5. O związkach osobistych
6. O dzieciach
7. O przyjaciołach i wrogach
8. O podróżach
9. O rodzajach śmierci
10. O poszczególnych okresach życia
Spis ilustracji, schematów i tabel
Indeks
264 strony, Format: 12.5x20.0cm, oprawa twarda