Autorka tej książki jest psychologiem społecznym. Fascynacja konstruktem
miejsca nie przysłoniła jej jednak głęboko zaszczepionego przekonania, że rolą nauki
jest wykrywanie zależności i mechanizmów, a nie jedynie opis faktów. Fenomenologiczne
opisy miejsc powinny zatem stanowić punkt wyjścia dla głębszej analitycznej refleksji
nad prawidłowościami, których jednym z członów jest właśnie miejsce i jego cechy.
Treść tej książki jest zatem swoistą hybrydą – próbą podsumowania
wielowątkowych, również jakościowych, badań nad miejscem i jego rolą w życiu
człowieka, próbą dotarcia do pewnych „uniwersaliów miejsca”, które będzie można
potraktować jako zaczyn „teorii miejsca”, a także podsumowaniem
„pozytywistycznego” dorobku badań, prowadzonych przez autorkę oraz jej studentów i
doktorantów w ramach Pracowni Badań Środowiskowych, dotyczących związku człowieka z
miejscem, jego przyczyn, konsekwencji oraz postaci, jakie może przybierać we
współczesnym globalizującym się świecie.
z Wprowadzenia
Nikt do tej pory na świecie nie napisał tak wszechstronnej pracy koncentrującej się
na miejscu jako samoistnym przedmiocie badań empirycznych i rozważań teoretycznych.
z recenzji prof. dr. hab. Augustyna Bańki
Maria Lewicka, psycholog społeczny i środowiskowy, kierownik
Pracowni Badań Środowiskowych przy Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego,
prowadzi badania empiryczne dotyczące związków człowieka z miejscem zamieszkania,
pamięci miejsc na terenie Europy Środkowo-Wschodniej oraz aktywności i bierności
społecznej. Jest autorką książki „Aktor czy obserwator: Psychologiczne mechanizmy
odchyleń od racjonalności w myśleniu potocznym” oraz redaktorem naczelnym czasopisma
„Psychologia Społeczna”.
Spis treści:
Wprowadzenie. Czy w psychologii jest miejsce dla miejsca?
Podziękowania
Rozdział 1. Miejsce
1.1. O pozornej śmierci i o triumfalnym powrocie miejsca
1.1.1. Śmierć miejsca?
1.1.2. Powrót miejsca
1.2. Znaczenie miejsca
1.2.1. Miejsce w języku
1.2.2. Kłopoty ze znaczeniem
1.3. Miejsce jako przedmiot doświadczenia fenomenologicznego
1.3.1. Metoda fenomenologiczna
1.3.2. Miejsce w ujęciu fenomenologicznym
1.3.2.1. Granice miejsca, czyli wyodrębnienie
1.3.2.2. Koncentryczny charakter miejsca
1.3.2.3. Genius loci, czyli „duch miejsca”
1.3.2.4. Ciągłość miejsca
1.3.2.5. Miejsce jako spoczynek
1.3.2.6. Autentyczność
1.3.3. Spór o naturę miejsca: otwarte czy zamknięte, statyczne czy dynamiczne?
1.4. W stronę (ukrytej) teorii miejsca
1.4.1. Jakość versus ilość, czyli dwa nurty w badaniach doświadczania miejsca
1.4.2. Architekci o dobrym miejscu
1.4.3. Estetyka środowiskowa
1.4.4. W stronę teorii miejsca – podsumowanie
Rozdział 2. Związki człowieka z miejscem
2.1. Związki z miejscem: relacje psychologiczne czy semantyczne?
2.2. Związki z miejscem – rys historyczny badań
2.3. Pomiar związków z miejscem
2.3.1. Przywiązanie do miejsca: konstrukt jednoczy wielowymiarowy?
2.3.2. Metody ilościowe
2.3.2.1. Autorskie skale Przywiązania do Miejsca i Identyfikacji z Miejscem
2.3.3. Metody jakościowe
2.3.4. Czy można policzyć jakość?
Rozdział 3. Predyktory przywiązania do miejsca
3.1. Cechy miejsca
3.1.1. Skala miejsca
3.1.2. Miejsce otwarte versus zamknięte
3.1.2.1. Wielkość miejscowości
3.1.2.2. Miejsca zróżnicowane versus homogeniczne
3.1.2.3. Osiedla zamknięte versus otwarte
3.1.2.4. Otwarte czy zamknięte – a może i otwarte, i zamknięte?
3.1.3. Rodzaj zabudowy a przywiązanie do miejsca
3.1.4. Dzielnica i miasto a przywiązanie do miejsca
3.2. Cechy osób
3.2.1. Więzi sąsiedzkie
3.2.2. Mobilność
3.2.3. Status społeczno-ekonomiczny, rodzinny i pracowniczy
3.3. Regionalne zróżnicowanie przywiązania do miejsca i tożsamości lokalnej w Polsce
i na Ukrainie
3.3.1. Regionalne zróżnicowanie Europy i świata
3.3.2. Regionalne zróżnicowanie Polski i Ukrainy
3.4. Podsumowanie
Rozdział 4. Związki z miejscem i ich konsekwencje psychologiczne
4.1. Przywiązanie niejedno ma imię: typy relacji z miejscem
4.2. Rodzaj relacji z miejscem a zmienne socjodemograficzne
4.3. Typy relacji z miejscem – profile psychologiczne
4.3.1. Kapitał społeczny
4.3.1.1. Kapitał sieciowy
4.3.1.2. Zaufanie społeczne
4.3.1.3. Aktywność społeczna
4.3.2. Kapitał kulturowy
4.3.3. Tożsamość i ciągłość: jednostka, rodzina, miejsce
4.3.4. Wartości
4.3.5. Zadowolenie z życia i samoocena
4.4. Typy relacji z miejscem: podsumowanie
4.5. Typy relacji z miejscem – analiza dyskryminacyjna
4.6. Miejsce: kotwica czy magnes?
Rozdział 5. Pamięć miejsca
5.1. Pamięć zbiorowa a pamięć indywidualna
5.1.1. Amnezja czy hipermnezja znakiem współczesności?
5.1.2. Rodzaje pamięci
5.1.3. Psychologowie o pamięci zbiorowej
5.2. Pamięć miejsca
5.3. Pamięć miast o wymienionej krwi
5.3.1. Miasta Rzeczypospolitej – wymiana narodowości
5.3.1.1. Wymiana narodowości w miastach Kresów Wschodnich: Lwowie i Wilnie
5.3.1.2. Wymiana narodowości w miastach Ziem Zachodnich i Północnych Polski
5.3.2. Narracje tożsamościowe wybranych miast: ludność, bohaterowie, wydarzenia
5.3.2.1. Wielonarodowy charakter miejsca – oszacowania składu narodowościowego
miejscowości przed wojną
5.3.2.2. Słynne osoby w historii miejscowości
5.3.2.3. Najważniejsze wydarzenia w historii miejscowości
5.4. Nic bardziej niewidzialnego niż pomnik? Rola podpowiedzi urbanistycznych w pamięci
miejsca
5.4.1. Pamięć typu locus
5.4.2. Pamięć typu pomnik
5.5. Pamięć miejsca – rola czynników demograficznych i relacji z miejscem
zamieszkania
5.5.1. Psychologiczne czynniki sprzyjające pamięci
5.5.2. Zainteresowanie przeszłością: jego istota i rola w kształtowaniu pamięci
miejsca
5.5.3. Emocjonalne związki z miejscem. Tożsamość lokalna czy narodowa?
5.6. Miejsce jako obiekt społeczny: poznawcze oraz motywacyjne mechanizmy etnocentrycznej
wizji przeszłości miejsca
Zakończenie: czy w psychologii jest miejsce dla miejsca?
Załącznik. Zestawienie badań omawianych w książce
Literatura cytowana
Indeks nazwisk
Indeks rzeczowy
638 stron, B5, oprawa twarda
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
-